به گزارش‌‌‌‌‌ندای گیلان به نقل از گروه اقتصادی خبرگزاری فارس، سیاستهای گوناگونی در زمینه اقتصادی تاکنون در کشور ابلاغ شده است؛ مثل سیاست انرژی، سیاست تولید ملی، سیاست اصل 44، سیاست امنیت سرمایه گذاری و غیره، هدف از این سیاست ها، ارائه نقشه راه و تدوین شاخص های راهبری آن است؛ مجموعه سیاستهای اقتصاد مقاومتی نیز در واقع یک الگوی بومی و علمی، که برآمده از فرهنگ انقلابی و اسلامی است و متناسب با وضعیت امروز و فردای کشور عزیزمان ایران اسلامی تدوین و ابلاغ شده و با توجه به شرایط کشور در ایجاد ارتباط با اقتصاد جهانی با حفظ اصول و ارزشهای خود از جمله استقلال طلبی، عزت مداری و اصرار نظام جمهوری اسلامی بر عدم تأثیر سیاست های قدرت ها استکبار و سلطه برکشور، نیازی مشهود، ملموس و ضرورتی غیر قابل انکار است.حال اقتصاد دانش بنیان نیز به عنوان هدفی برجسته در اهداف بالا دستی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران لحاظ شده است و مورد تاکید رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز قرار گرفته است، به طوری که می فرمایند: اگر از شرکت های دانش بنیان حمایت شود اقتصاد کشور شکوفا می شود. از آنجـا کـه پیشـبرد برنامـه اقتصـاد مقاومتـی در پسـاتحریم اهمیتـی دوچنـدان یافتـه اسـت، همـه دغدغهمنـدان بـر ایـن امـر تاکیـد دارنـد کـه چرخ هـای اقتصـاد دانش بنیـان بایـد سـریع تر بچرخد و شـیرینی دسـتاوردهای پژوهش گران و دانشـمندان و فنـاوران داخلـی را بـه مـردم بچشـاند.بـر همیـن اسـاس، گفتمـان علـم و فنـاوری، فرهنگ سـازی و ترویـج موضـوع اقتصـاد دانش بنیـان بیـن اقشـار مختلـف جامعه از اولویت هاسـت و مسـئولان تشـکیلات و سـازمان های علمی و فناوری کشور و مجلس شورای اسلامی مدتـی اسـت که درگیـر اجرایی کـردن این مهم در کشـور اسلامی شـده اند.آغاز ایـن امـر از آنجـا بـود کـه رهبـر فرزانـه انقلاب حضـرت آیـت الله خامنـه ای در سـال 1389 اولیـن بـار بـه طـرح مسـاله پرداختنـد و فرمودند: مسـاله تجاری سـازی خیلـی مهـم اسـت. یافته هـای علمـی و صنعتـی باید بتواننـد در کشـور تولید ثروت کنند. تا سـال 1404 ما باید بتوانیـم حداقـل 20 درصـد از درآمد کشـور را از راه صنایع دانش بنیـان و فعالیت هـای تجـاری دانش بنیـان تامیـن کنیـم. از آن زمـان دانشـگاهیان و کارآفرینان و مسـئولین دولتـی و مجلس شورای اسلامی بـر آن شـدند کـه ایـن برنامـه و دورنما را بـا اتکا به دانش بومی و دسـتاوردهای انقلاب اسلامی به پیش ببرند و در ایـن مـدت تحـت نظر و تدابیر رهبـر فرزانه انقلاب اسلامی این کشـتی را به سـاحل اهداف برسـانند.از آن پس مسـئولان کشـور و نمایندگان مجلس چنـان روی خـوش بـه ایـن مهـم نشـان دادنـد که مقـام معظـم رهبـری در فرمایشـات سـال 91 خـود یعنی دو سـال بعـد فرمودنـد: شـرکت های دانش بنیـان یکـی از بهتریـن مظاهـر و یکـی از موثرتریـن مولفه هـای اقتصاد مقاومتی اسـت. لذا اقتصاد دانش بنیان در سیاست های اقتصاد مقاومتی، ویژگی دانش بنیان بودن به صراحت قید شده است.اقتصاد دانش بنیان [2]به شیوه تولیدی اطلاق میشود که در آن از دانش برای ایجاد ارزش افروزده محسوس یا غیر محسوس استفاده میشود. فناوری و به خصوص فناوریهای دانش بنیان کمی برای تبدیل بخشی از دانش آدمی به ماشین آلات محسوب میشوند.این دانش میتواند توسط سیستمهای پشتیبانیتصمیم گیریدر زمینههای مختلف اقتصادی برای ایجادارزش افزودهاستفاده شود.[3] اصطلاح اقتصاد دانش بنیان اولین بار توسطپیتر دراکربرای عنوان فصل 12 کتابعصر ناپیوستگی مطرح شد.[4] طبق تعریف سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، اقتصاد دانش بنیان، اقتصادی است که بر اساس تولید و توزیع و کاربرد دانش و اطلاعات شکل گرفته و سطح بالایی از سرمایه گذاری در آن به ابداع و نوآوری اختصاص می یابد و فناوری های کسب شده با شدت بالایی مصرف می شوند و نیروی کار از تحصیلات عالی برخوردار است.[5]اقتصاد دانش بنیان در ایران یعنی رهایی از نفت با تکیه بر مغز افزارها، یکی از الزامات تحقق سیاستهای اقتصاد مقاومتی معطوف به اقتصاد دانش بنیان میشود؛ اقتصادی که با رهایی از قید و بند نفت با رشد علمی خود را بارور و استوار میکند.حرکت به سمت اقتصاد دانش بنیان یعنی رهایی ازاقتصاد تک محصولی که در کشور با رهایی از اقتصاد نفتی معنا و مفهوم پیدا می کند،طی سال های 1394و 1393،راه اندازی قریب به یک هزار و 700 شرکت دانش بنیان موید خیز جمهوری اسلامی ایران برای تحقق این امر خطیر و سازنده است.لازمه اقتصاد دانش بنیان برخلاقیت،نوآوری،سرمایه گذاری،ایجاد زیرساخت های ارتباطی،راه اندازی پارک های علمی و فناوری، تجاری سازی و تبدیل ایده به محصول و ایجاد مراکز شتاب دهنده استوار است،در ایران با وجود خیز و حرکت به سمت این نوع از اقتصاد،اما همچنان اقتصاد ما دانش بنیان نیست و نفت هنوز نقش تعیین کننده و پر رنگی را در اقتصاد کشور ایفا میکند.در شاخص تولید علم و پژوهش به عنوان یکی از مولفه های مهم اقتصاد دانش بنیان،ایران اسلامی از حیث تولید کمی مقالات علمی،رتبه برتر منطقه را به خود اختصاص داده اما از لحاظ کیفی بشدت غافل ماندهایم و در سطح چندان قابل قبولی نیست. یکی از الزامات تحقق اقتصاد دانش بنیان ثبت اختراع است، اما ایران با وجود ثبت اختراعات قابل توجه از سوی جوانان این مرز و بوم،به دلیل عدم رعایت قانون کپی رایت در مرتبه و جایگاه خوبی قرار ندارد.اجرای مالکیت فکری و حق ثبت اختراع یکی از ملزومات تجاری سازی ایده است که نقش بسزایی در تحقق این امر خطیر ایفا می کند،اما لازمه چنین امری نیز ثبت اختراع برای رسیدن به محصول،به واسطه یک بنگاه اقتصادی خواهد بود که تجاری سازی محصول و ایده را به همراه می آورد و به همین دلیل است که در کشورهای پیشرفته دنیا، ثبت اختراع بنگاه های تجاری نسبت به اختراع توسط فرد،نسبت 90 به 10 است، اما در کشور ایران نسبت مذکور بر عکس است. بازاریابی نیز بخش غایب در حوزه دانش بنیان کشور است.اگر قصد داریم مدل اقتصادی مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان را جایگزین اقتصاد مبتنی بر نفت کنیم باید عادات، رفتارها و انتخاب هایمان را تغییر بدهیم و مردم ما باید اراده انجام این کار را داشته باشند، چرا که در اقتصاد دانش بنیان، بازیگران اصلی مردم هستند.در سند چشم انداز توسعه 1404 پیش بینی شده 50 درصد تولید ناخالص داخل[6] کشور باید از طریق محصولات دانش بنیان تامین شود که این رقم قابل توجهی خواهد بود. برای نیل به این هدف نیز همکاری همه دستگاه های اجرایی اعم از بخش خصوصی، نهادهای عمومی، تعاونی و دولتی باید فعال شوند و دولت نیز باید به عنوان ناظر و هادی، نقش سکاندار اقتصاد دانش بنیان را ایفا کند. اقتصاد با دانش بنیان را نیز می توان با کالبدشکافی مقاومتی نیز مقایسه کرد.افزایش صادرات محصولات تولیدی به استثنای نفت یکی دیگر از الزامات توفیق در اقتصاد دانش بنیان است. عراق، پاکستان، افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی بازارهای مصرفی مطلوبی است که می تواند در توسعه اقتصاد دانش بنیان برای صادرات محصولات فناورانه داخلی نقش به سزایی ایفا کنند که البته تحقق این امر الزامات خاص به خود را دارد، از جمله:الف. ساماندهی فنبازارهای عمومی و ایجاد فنبازارهای تخصصی در حوزههای اولویتدار ؛ب. گسترش کمی و کیفی پارکهای علم و فناوری و بررسی تاثیر آن بر توانمندسازی شرکتهای دانشبنیان و رونق اقتصاد دانشبنیان؛پ.تعیین هدف و انتظارات از دانشگاهها در توسعه اقتصاد دانشبنیان و ارتباط میان صنعت و دانشگاه؛ت.اولویتدهی به بخش خصوصی در اقتصاد دانشبنیان؛ث.تعاملات مثبت و سازنده و دیپلماسی فعال؛ج.ارتقای کیفی محصولات و نیاز سنجی دقیق از بازار هدف کشورهای دیگر؛چ.مهندسی و مدیریت بازار همراه با انضباط مدیریتی؛ح. بازاریابی موثر صنایع دانش بنیان .در مجموع، اقتصاد دانش بنیان، توسعه پایدار ملی را به ارمغان می آورد.شعار بجا و خردمندانه سال 1395 توسط مقام معظم رهبری: اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل؛ تلنگر اندیشمندانه به جامعه به ویژه دانشگاهیان کشور که اقتصاد دانش بنیان در راستای اقتصاد مقاومتی عملا توسعه دهند. شایسته است که سخن آخر را نیز با کلام رهبر فرزانه انقلاب اسلامی به پایان برسد: توقع نداریم که این اقدام و عمل، در ظرف یک سال همه مشکلات را حل کند؛ اما مطمئنیم که اگر چنانچه اقدام و عمل به صورت برنامه ریزی شده و درست انجام بگیرد. ما در پایان این سال آثار و نشانه های آن را مشاهده خواهیم کرد.[7][2] Knowledge economy[3] Amidon, Debra M.; Formica, Piero; Mercier-Laurent, Eunika, eds. Knowledge Economics: Principles, Practices and Policies. Tartu University Press, 2005[4] Drucker, Peter. The Age of Discontinuity; Guidelines to Our Changing Society. New York: Harper and Row ,1996[5] گزارش سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، 2005؛ آمیندا، 2005.[6] GDP[7] 1/1/95دکتر آزاده مهرپویان استاد و مشاور مرکز رشد واحدهای فناوری و کارآفرینی دانشگاه شهید بهشتی و عضو شکبه زنان دانشمند جهان اسلام انتهای پیام/ب