پس از کش و قوس های فراوان و با گذشت 4 سال از آغاز به کار تلگرام در دنیا، دستور فیلترینگ این پیام رسان در ایران صادر شد. بعد از پیام رسان وایبر این بار نوبت تلگرام بود که از تلفن های همراه ایرانیان خداحافظی کند. پس از انتشار خبر صدور فیلترینگ تلگرام در ساعات پایانی روز گذشته کاربران شبکه های اجتماعی به این موضوع پرداختند. عده ای از عدم توانایی کشور برای فیلترینگ یک پیام رسان از نظر فنی سخن به میان آوردند و عده ای حسن روحانی را خطاب قرار دادند. هر چه هست با صدور قضایی تا پایان وقت روز گذشته کلیه ارائه دهندگان خدمات دسترسی به اینترنت کشور خصوصاً شرکت ارتباطات زیر ساخت و اپراتور‌های تلفن و دارندگان پروانه ارائه خدمات ارتباطات ثابت مکلف بودند نسبت به اعمال مسدودسازی کامل وب سایت و اپلیکیشن شبکه اجتماعی تلگرام اقدام کنند. پیش بینی می شود خروج و یا بهتر است بگوییم اسباب کشی بسیاری از کانال های قانونی تلگرام چند روزی ادامه داشته باشد. این در حالی است که در ماه های اخیر تبلیغات بسیاری در ارتباط با معرفی پیام‌رسان های داخلی انجام شده است و شاید مسئولان این انتظار را دارند که حدود 40 میلیون کاربر تلگرام به این پیام‌رسان ها کوچ کنند.
10 دلیل برای فیلترینگ تلگرام
براساس گزارشی که خبرگزاری میزان در ساعات پایانی روز گذشته منتشر کرد، پیام رسان تلگرام رسما باید از دسترس در کشور خارج شود. در متن این خبر آمده بود: بازپرس شعبه دوم دادسرای فرهنگ و رسانه تهران اعلام کرده است: «کلیه ارائه دهندگان خدمات دسترسی به اینترنت کشور خصوصاً شرکت ارتباطات زیر ساخت و اپراتور‌های تلفن و دارندگان پروانه ارائه خدمات ارتباطات ثابت مکلف هستند از تاریخ ۹۷/۰۲/۱۰ نسبت به اعمال مسدودسازی کامل وب سایت و اپلیکیشن شبکه اجتماعی تلگرام اقدام نمایند.
بازپرس شعبه دوم دادسرای فرهنگ و رسانه تهران اعلام کرد: با توجه به اعلام شکایات متعدد علیه شبکه اجتماعی تلگرام به دادسرای عمومی وانقلاب تهران و تقاضا‌های فراوانی که در خصوص جلوگیری از فعالیت شبکه مذکور از ناحیه شهروندان به این دادسرا واصل شده، همچنین درخواست ضابطان و سایر نهاد‌های ذی ربط مبنی بر برخورد قانونی و اتخاذ تصمیم نسبت به جلوگیری از ادامه فعالیت بدون ضابطه و غیر قابل کنترل پیام‌رسان تلگرام، و با عنایت به اینکه شبکه تلگرام (به نشانی اینترنتی TELEGRAM.ORG) با سرمایه گذاری خارجی و بدون رعایت قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران اقدام به فعالیت غیرقانونی و بی‌ضابطه در فضای مجازی کشور نموده و این اقدامات بستر امنی برای فعالیت گروه‌های تروریستی بین‌المللی گردیده به نحوی که عملیات تروریستی گروهک‌های معاند از جمله عملیات تروریستی گروهک داعش در مجلس شورای اسلامی و حرم مطهر امام راحل که در خرداد ماه سال گذشته منجر به شهادت ۱۷ نفر و زخمی شدن ده‌ها نفر از مردم شریف ایران گردید و همچنین اقدامات گروهک‌های معاند در اغتشاشات دی ماه ۱۳۹۶ که منجر به شهادت و زخمی شدن جمعی از شهروندان کشور و خسارات مالی فراوان به اموال خصوصی و عمومی شد و بسیاری از اقدامات ضدامنیتی دیگر ازطریق این پیام رسان سازماندهی و هدایت شده است و با توجه به این که این شبکه به بستر امنی برای ارتکاب انواع جرائم تبدیل شده است، و با عنایت به اینکه هزاران پرونده مطروحه در این خصوص در دستگاه قضایی تشکیل شده، و با توجه به اینکه سرور‌های این پیام رسان که ادله ارتکاب جرائم مذکور در آن نگهداری می‌شود در خارج از کشور قرار داشته و غیر قابل دسترس می‌باشد و مدیران این شبکه نیز هیچ گونه همکاری با مقامات قضایی و ضابطان دادگستری در خصوص جمع آوری و ارائه ادله جرم به عمل نیاورده اند، و در نتیجه بسیاری از پرونده‌ها بلااقدام باقی مانده و این امر ضمن این که موجبات نارضایتی شکات را به دنبال داشته، اجرای عدالت در کشور را نیز با موانع جدی مواجه ساخته است، نظر به این که تلاش‌های مسئولین وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به منظور جلب همکاری و الزام مدیران تلگرام به تبعیت از قوانین کشور نتیجه موثری نداشته است و این عدم همکاری و کارشکنی‌های متعدد علاوه بر نارضایتی شکات امنیت وآسایش جامعه را نیز با مخاطرات جدی مواجه نموده و با عنایت به اینکه مدیران این شبکه اطلاعات مربوط به میلیون‌ها شهروند ایرانی را در خارج از کشور ذخیره، نگهداری وپردازش می‌نمایند و به لحاظ عدم پایبندی به قوانین و مقررات کشور، حریم خصوصی مردم در معرض انواع دسترسی وسوء استفاده قرار گرفته و این امر علاوه بر ورود ضرر و زیان به شهروندان، امنیت ملی کشور را به لحاظ جمع آوری و سوء استفاده از داده‌های عظیم کشور به خطر انداخته، و نظر به اینکه به موجب برنامه توسعه‌ای که مدیران این پیام‌رسان تدوین و اجرای آن را آغاز کرده‌اند و به موجب آن تصمیم گرفته شده است که تلگرام علاوه بر فعالیت در حوزه ارتباطی و رسانه‌ای برخلاف قوانین و مقررات پولی و بانکی جمهوری اسلامی ایران مستقیماً در حوزه اقتصادی و پولی کشور نیز وارد شده و یک نوع پول رمز پایه به نام (گرام) را طراحی و عرضه نماید، و باعنایت به اینکه طبق برآورد کارشناسان اقتصادی و فناوری فراگیر شدن این پول بدون پشتوانه می‌تواند ظرف مدت کوتاهی میلیارد‌ها دلار ضرر اقتصادی به مردم و کشور وارد کرده و سرمایه‌ها را به یغما ببرد، و بررسی‌های به عمل آمده بر فراهم شدن بستر ارتکاب جرائم متعدد ازجمله جرائم مشروحه ذیل:«اخلال در وحدت ملی وایجاد اختلاف مابین اقشار جامعه بویژه ازطریق طرح مسائل نژادی، قومی و تحریک و اغوای مردم به شورش و آشوب»، «جمع آوری اطلاعات مردم وکشور و دسترسی بیگانگان به حریم خصوصی و داده‌های شهروندان ایرانی وجاسوسی به نفع اجانب»، «انتشار، توزیع و تجارت انواع محتوای مستهجن و خلاف عفت عمومی و گسترش فساد و فحشاء در جامعه»، «اهانت به مقدسات و ارزش‌های اسلامی و تبلیغ به نفع فرقه‌های منحرف و مخالف اسلام»، «نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی و لطمه به آسایش عمومی» ، «قاچاق کالا و ارز و مواد مخدر و سایر کالا‌های غیرمجاز» ، «اقدام علیه امنیت کشور ازطریق گروهک‌های تروریستی» ، «کلاهبرداری، نقض مالکیت معنوی وسایر جرائم مالی» ، «تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی ایران» و «هتک حیثیت اشخاص».
دلالت دارد و از سوی دیگر پیش از اتخاذ تصمیم در این زمینه، موضوع در جلسات متعدد کارشناسی با حضور متخصصان امر و نمایندگان دستگاه‌های ذی‌ربط مطرح و مورد بررسی قرارگرفته و آن‌ها نیز نظر کارشناسی خود را مبنی بر لزوم مسدودسازی و جلوگیری از ادامه فعالیت این شبکه اعلام داشته‌اند؛ لذا در اجرای ماده ۱۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری و ماده ۷۵۱ قانون مجازات اسلامی و به استناد اصل ۱۵۶ قانون اساسی و مواد ۴۹۸، ۵۰۰، ۵۱۲، ۵۱۳، ۵۱۴، ۶۰۹، ۶۱۰، ۶۳۹، ۶۹۷، ۶۹۸، ۷۰۰، ۷۲۹ الی ۷۳۱ و ۷۴۲ الی ۷۵۰ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات و ماده ۶ قانون مطبوعات، دستور مسدودسازی پیام رسان تلگرام صادر و اعلام می‌گردد.
با توجه به مراتب فوق کلیه ارائه دهندگان خدمات دسترسی به اینترنت کشور خصوصاً شرکت ارتباطات زیر ساخت و اپراتور‌های تلفن و دارندگان پروانه ارائه خدمات ارتباطات ثابت مکلف هستند از تاریخ ۹۷/۰۲/۱۰ نسبت به اعمال مسدودسازی کامل وب سایت و اپلیکیشن شبکه اجتماعی تلگرام اقدام نمایند. متذکر می گردد اعمال مسدودسازی باید به نحوی اجرا شود که محتوای شبکه مذکور با هیچ نرم افزاری (اعم از فیلترشکن و نظایر آن) در کشور قابل دسترس نباشد تخلف از اجرای این دستور مستوجب تعقیب کیفری خواهد بود.»
فیلتر فیلترشکن
سوالی که پس از انتشار خبر فیلترینگ تلگرام در میام کاربران شبکه‌های اجتماعی مطرح شد، این بود که آیا فیلترینگ تلگرام امکان پذیر است؟ و اگر این اتفاق رخ دهد آیا ورود به این پیام‌رسان با فیلترشکن نیز غیرممکن خواهد بود؟ براساس اطلاعات موجود و براساس آنچه در کشور روسیه که اخیراً تلگرام را فیلتر کرده بود رخ داده است، مسئولان تلگرام پس از فیلتر شدن این پیام رسان در کشور روسیه با ارائه نسخه ای که دارای فیلترشکن خودکار است به مقابله با مسئولان فیلترینگ در روسیه پرداختند. براساس همین جریان می توان گفت اگر این نسخه برای ایرانیان نیز منتشر شود دیگر فیلترینگ تاثیری نخواهد داشت. با این حال می توان گفت پس از فیلتر تلگرام در کشور از تعداد کاربران این پیام رسان کم خواهد شد. موضوعی که می‏توان آن را از اهداف اولیه فیلترینگ تلگرام قلمداد کرد.
این در حالی است که در12 ساعت اخیر کانال‌های تلگرامی به معرفی اکانت‌های خود در شبکه‌های مجازی دیگر ازجمله اینستاگرام روی آورده اند تا در صورت مسدود شدن کانال‌های شان بتوانند اعضای چند صد هزار نفری خود را دوباره بازیابند. در این بین بسیاری نیز شروع به معرفی فیلترشکن‌های مختلف در شبکه های اجتماعی کردند تا در صورت فیلتر شدن تلگرام، کاربرانشان از طریق فیلترشکن به این پیام رسان دسترسی پیدا کنند. لازم به ذکر است که در بند پایانی دستور قضایی فیلترینگ تلگرام آمده است: «متذکر می گردد اعمال مسدودسازی باید به نحوی اجرا شود که محتوای شبکه مذکور با هیچ نرم افزاری (اعم از فیلترشکن و نظایر آن) در کشور قابل دسترس نباشد تخلف از اجرای این دستور مستوجب تعقیب کیفری خواهد بود.»
همچنین بسیاری از کاربران علی الخصوص در صفحه توییتر رئیس جمهوری را خطاب قرار داده و از او درخواست کردن تا در برابر فیلترینگ تلگرام مقاومت کند. هشتگ «روحانی بایست» نیز به عنوان یکی از هشتگ های پر استفاده کاربران توییتر در این روزبود. یکی از کاربران خطاب به حسن روحانی آورده است: «آقای رئیس جمهور؛ سال گذشته در همین روزها مردم پشت شما ایستادند، چون احساس کردند شما در کنارشان ایستاده اید. حالا وقت آن است که یک بار دیگر این را نشان دهید، مهمتر از حفظ تلگرام در این شرایط حفظ اعتماد عمومی است.» یا در توییت دیگری یک کاربر آورده: «آقای رئیس جمهور هیچکدام از وعده ها عملی نشد و عدم فیلتر شدن تلگرام آخرین سنگر شماست.»
در حالی هجمه ها به حسن روحانی ادامه دارد که محمد حسین‌پور، روابط عمومی شورای عالی فضای مجازی دستور فیلترینگ تلگرام لازم الاجراست. به این معنی که حسن روحانی را مجبور است که دست به دکمه فیلترینگ ببرد! باید دید صبح روز یازدهم اردیبهشت چه اتفاقی رخ خواهد داد آیا تلگرام از دسترس خارج شده است یا که خیر!