به گزارش ندای گیلان: دکتر قاسم جوادزاده مقتدر/ معاون مدیریت صنایع کشاورزی گیلان:

درمورخه ۱۴ مردادماه تحلیلی در خصوص اینکه اصلاح و نوسازی شالیکوبی های گیلان به کجا کشید؟ توسط گروه اقتصادی صداوسیما گیلان و سایت های مختلف ارائه گردید که در آن نقطه نظرات مختلفی با کارشناسان و مدیران اجرایی و قانونگذار انجام شده بود.با عنایت به مطالب ارائه شده ذکر چند نکته مهم در آن گزارش حائز اهمیت است.

در طرح اصلاح ونوسازی کارخانجات شالیکوبی هدف کاهش ضایعات کمی وکیفی محصول خروجی و نهایی برنج است که پیش بینی میشود در بهترین حالت ممکن تا ۵ تا ۷ درصد کاهش یابد.این مقدار در فرایندهای مختلف به هیچوجه قابل دسترس به صورت مطلق نیست که انتظار داشته باشیم ضایعات را کاملا از بین ببریم. متخخصصان تولید وصنعت اذعان دارند که مانند هر نوع تابع تولید یک فرایند عکس العملی در مخالف جهت آن تحت عنوان ضایعات وجود دارد که همیشه وجود دارد ومتاثر از هرگونه نقصان در مسیر تولید از جمله دستگاه اضافی ، پرسنل اضافی، فضای اضافی، برنامه ریزی نادرست، تصمیم اشتباه ، مواداولیه معیوب و… ایجاد میشود که غیرقابل اجتناب است.

کارخانجات شالیکوبی بعنوان یک حلقه انتهایی تولید برنج درحقیقت بخش آخر فرایندهای تولید برنج هستند که ضایعات پنهان شده و کاهش ارزش برنج در کل فرایندهای کاشت و داشت و برداشت و مراحل تبدیل نادرست خودش را در آنجا نشان میدهد. درحقیقت بخش عمده ای از ضایعات ایجادشده در کارخانجات شالیکوبی مربوط به خود تبدیل در محیط کارخانه نیست بلکه ممکن است به سایر مراحل تولید از جمله مرحله کاشت یا روش برداشت یا نوع آب و هوا و ….ربط داشته باشد.بنابراین نباید رقم کاهش ارزش برنج تولیدی و ضایعات کلی را فقط در کارخانجات شالیکوبی جستجو کرد.

درمورد رقم ضایعات ۲۳ درصد دراستان گیلان (۱۶۰ هزارتن ضایعات برنج) این عدد مربوط به کل مسیر تولید برنج از مزرعه تا سر سفره هست و طبق استانداردهای جهانی این عدد ۱۲-۱۵ درصد است یعنی درحدود ۸ تا ۱۱ درصد(۵۷ تا ۸۷ هزارتن) در کارخانجات انتظار کاهش ضایعات وجوددارد. این یک محدوده مدینه فاضله ای است که دربهترین حالت معمولا محقق نمیشود. بنابراین فقط نصف این مقدار میتواند در کارخانجات شالیکوبی درعمل هدف گذاری شود و از این مقدار نیز انتخاب بهترین فرایندهم نمی تواند کمک کند تا کل ضایعات فراوری و تبدیل حذف شود. پس انتظار ازبهترین فرایندتبدیل در کارخانجات برای رسیدن به کاهش ضایعات به این سطح منطقی نیست. همانطوریکه گفته شد بهترین سطح انتظار در حدود ۵ تا ۷ درصد است که در جای خودش هم رقم بسیار ارزشمندیست و میتواند نقش بسیاری در اقتصاد کشاورزی داشته باشد. بنابراین از به کاربردن واژه ۲۳درصد برای این جمله که ضایعات برنج فوق فقط مربوط به کارخانجات شالیکوبیست باید پرهیزشود. ضمن اینکه از این مقدار تاکنون با مدرن سازی بیش از ۳۰۰ واحد در گیلان درحدود ۱۸ هزارتن کاهش ضایعات صورت گرفته است.

اما در مورد تخصیص خط اعتباری و تسهیلات ارائه شده ومستند برای این بحث ….به منظور بازسازی و نوسازی وتجمیع شالیکوبیها ” طرح ساماندهی ، بازسازی و نوسازی صنعت شالیکوبی کشور” در استانهای گیلان و مازندران و سایر استانهای تولیدکننده برنج با هدف کاهش ضایعات و افزایش بهره وری تدوین گردیده که در قالب ۲ پروژه اصلاح و نوسازی دستگاههای خشک کن ، پوست کن و سفیدکن که بیشترین ضایعات فرایند تبدیل شلتوک را ایجاد میکنند و احداث واحدهای مدرن با اولویت تجمیع واحدهای شالیکوبی فرسوده و قدیمی وجایگزینی با واحدهای بزرگترارائه گردیده است. دراین طرح به مدت ۵ سال از زمان تخصیص خط اعتباری و زمان بندی پیشنهادشده است.تعداد واحدهای مورد نظر در طرح کشوری ۹۵۰ واحد بوده با اعتباری در حدود ۷۵۰۰ میلیارد ریال که سهم گیلان از این مقدار ۵۰۰ واحد با مبلغ ۳۶۰۰ میلیارد ریال است که در سطح وزارت جهادکشاورزی کارشناسی شده و به بانک عامل پیشنهادشده است.

از ۵۰۰ واحد پیش بینی در استان گیلان ۴۰۰ واحد مربوط به اصلاح و نوسازی است که با هدف گذاری ۲۰۰۰ میلیون ریال در بخش تسهیلات سرمایه ثابت و ۲۰۰۰ میلیون ریال وام سرمایه گردش (جمعا ۴۰۰ میلیون تومان برای هر کارخانه) کل مبلغ تسهیلات ۱۶۰۰ میلیارد ریال خواهدبود.مابقی ۵۰۰ واحد (۱۰۰ واحد دیگر) مربوط به واحدهای مدرن تجمیع شده است که با تسهیلات سرانه ۲۰ میلیارد ریال و جمعا به مبلغ ۲۰۰۰ میلیاردریال پیش بینی و مصوب شده است.

بنابراین سهم طرح اصلاح ساختار و نوسازی و تجمیع شالیکوبیها در کل کشور در طول ۵ سال ۷۵۰ میلیارد تومان است که وزارت جهادکشاورزی به دنبال تایید مراحل اجرایی آنست.با همه این برنامه ها و نقصانهایی که درعمل وجود دارد بهترین بازوی اجرایی اتحادیه و تعاونی شالیکوبیهای استان هستند که در بحث تجمیع شالیکوبیها بسیارموثر هستند که بایستی برنامه ها و تفکرات خود را معطوف به این مسئله کنند .درغیراین صورت اجرای طرح فوق هم شاید نتواند هدف سطح کاهش ضایعات مورد نظر را به رقم ۵ تا ۷ درصد هم تحقق ببخشد./فراسوی کوچصفهان