در شرایط بروز اختلاف بین بغداد و اربیل حتی ایالات متحده آمریکا که طبق پیمان نامههای امنیتی با عراق موظف به دفاع از تمامیت ارضی این کشور است
به گزارش ندای گیلان،درحالیکه تا ٢٥ سپتامبر، موعد تعیینشده برای برگزاری همهپرسی استقلال کردستان عراق تنها چند روز بیشتر باقی نمانده است اما به نظر میرسد رهبران اقلیم و بهخصوص «مسعود بارزانی» رئیسجمهوری این منطقه خودمختار که بیش از دو سال از پایان ریاست قانونی او میگذرد، عزم خود را برای اجرای تصمیم خویش جزم کردهاند.
تحولات شتابنده درخصوص تحولات عراق و وضعیت اقلیم کردستان در ابعاد داخلی و خارجی نشانه شکست آقای بارزانی برای جلب نظر جامعه جهانی و حتی نزدیکترین متحدین خارجی خود در این زمینه بوده و تنها رژیمی که تاکنون بهصراحت از تصمیم برگزاری همهپرسی حمایت کرده رژیم اسرائیل بوده است. در شرایط بروز اختلاف بین بغداد و اربیل حتی ایالات متحده آمریکا که طبق پیمان نامههای امنیتی با عراق موظف به دفاع از تمامیت ارضی این کشور است، هرچند که بیشترین ارتباط و نزدیکی را با اقلیم دارد، بهصراحت از «رهبران کرد» خواست تا از این تصمیم خود منصرف شوند. این در حالی است که واشنگتن هرگز از آرمان تاریخی کردها برای تشکیل کشور مستقل انتقاد نکرده ولی زمان برگزاری این همهپرسی را اخلال در مبارزه با «داعش» میداند.
از طرف دیگر از همان ابتدای طرح برگزاری همهپرسی، دو همسایه قدرتمند منطقه اقلیم (ایران و ترکیه) بهشدت با این تصمیم مخالفت کردند و روز شنبه نیز «حیدر العبادی» نخستوزیر عراق بلافاصله بعد از رأی پارلمان کردستان برای برگزاری همهپرسی، مخالفت بغداد با این موضوع را اعلام کرد. سخنان حیدر العبادی در مصاحبه با آسوشیتدپرس خطاب به رهبران اقلیم خودمختار کردستان عراق که میگویند «اگر مردم عراق از طریق به کارگیری غیرقانونی خشونت مورد تهدید قرار بگیرند، مداخله نظامی خواهیم کرد» نشاندهنده بروز تنشی سیاسی در روابط دو طرف است که با یک جرقه (در کرکوک) میتواند به درگیری نظامی تبدیل شود. از آنجا که بارزانی بهصراحت «کرکوک» را که پارلمان محلی آنجا در غیاب نمایندگان عرب و ترکمن رأی به حضور در این همهپرسی داده، بخشی از کردستان مستقل به حساب آورده است، تمام اجزای لازم برای آغاز یک جنگ و درگیری داخلی فراهم شده است.
کردهای عراق ضمن تأکید بر اختلافات خود با دولت مرکزی عراق، با استناد به اصل «حق تعیین سرنوشت» در حقوق بینالملل که تفسیر آن درباره استقلال کردستان مورد مناقشه اکثر حقوقدانان است، از وضعیت موجود برای رسیدن به اهداف خویش استفاده کردهاند. به لحاظ شرایط میدانی نیز رهبران اقلیم در وضعیتی که دولت مرکزی بهسختی در زیر فشار و درگیر منازعات قومی – مذهبی و مبارزه با تروریستهای داعش است، هماکنون موقعیت را برای رسیدن به هدف استقلال و تشکیل کشور کردی مناسب میبینند.
گرایش ناسیونالیستی بین کردها آنچنان قوی است که حتی موجودیتی در حوزه مقاومت جنبش چپ «روژاوایی» را در عرض دو سال به همان اپیدمی قومگرایی مدنظر بارزانی دچار میکند و با قربانیکردن آرمان چپ «اوجلانی» در پای ناسیونالیسم بورژوایی از نوع اقلیم، به پیادهنظام آمریکا تبدیل میشوند. متأسفانه هیچگاه نیروهای کرد از تجارب تلخ تاریخی درسهای لازم را نگرفته و در چارچوب بالاسری قدرتهای متعارض منطقه تنها در حد ابزار موازنه چنین قدرتهایی نقشی را ایفا کردهاند که در پایان قربانی اصلی آن خودشان بودهاند و هر بار پس از پرداخت هزینههای سنگین به معادله «نقطه – سرخط» بازگشتهاند.
البته اینبار موضوع بسیار جدیتر از دیگر تجارب تلخ تاریخی در اینخصوص است و رؤیای کسب استقلال تا حدودی در دسترس مینماید؛ اما این نیز با توجه به صفبندیهای منطقه و هژمونی نیروهای قبیلهگرا و ساختار نیمهفئودالی حاکم بر منطقه اقلیم، تهدیدات مختص به خود را متوجه مردم همیشهمحروم کردستان عراق خواهد کرد. درصورتیکه کار به درگیری نظامی احتمالی بر سر کرکوک بکشد (که به احتمال زیاد در صورت انضمام کرکوک بهدلیل تکثر قومی در این منطقه خواهد کشید) بهدلیل محصوربودن اقلیم در خشکی، محاصره جغرافیایی در جوار چهار کشور ایران، ترکیه، عراق و سوریه که همگی در تقابل با ایده کشور مستقل کردی قرار دارند و احتمال بسیار کم حمایت آمریکا و اتحادیه اروپایی از آنان در صورت بروز جنگ، یک بازنده بر جای میماند و بدون هیچ تردیدی نیز آن بازنده اقلیم خودمختار کردستان خواهد بود.
اصرار بارزانی و حلقه اطرافیان او بر برگزاری همهپرسی از همان ابتدا، در بهترین وضعیت، انزوای منطقهای را برای آنان به همراه خواهد داشت. چنانچه «بنعلی ییلدریم» نخستوزیر ترکیه از پیش تهدید کرده است «ما نمیخواهیم تحریم اعمال کنیم. اما اگر به آن نقطه برسیم، همین حالا ترکیه گامهایی را در این راستا از پیش آماده کرده است». اگر ترکیه تصمیم به اجرای این سیاست داشته باشد (با توجه به تأثیری که استقلال کردستان عراق بر اقلیت ١٥درصدی کردهای این کشور میگذارد تا حدودی این سیاست قابل پیشبینی است) بلافاصله ایران و دولت مرکزی عراق نیز در راستای آن اقدام کرده و محور حامی دمشق در سوریه نیز فشار بر منطقه روژاوا را افزایش خواهند داد.
از آنجا که تمام مراودات اقتصادی اقلیم با مناطق هممرزش است و راههای مواصلاتی و لولههای نفت کردستان از خاک کشورهای معارض میگذرد، در صورت اعمال تحریم علیه دولت مستقل کردستان، این موجودیت جدید باید مانند یک جزیره محاصره شده در بین دشمنان منطقه روزگار بگذراند.
نقش مخرب و تحریکآمیز اسرائیل در پیوند با اهداف بارزانیها در شرایطی که هماکنون منطقه اقلیم خودمختار عراق از استقلال نسبی حتی فراتر از یک سیستم فدرال برخوردار است، بازی با آتشی است که میتواند به حقوق مشروع تمام کردهای منطقه آسیبهای جبرانناپذیر بزند. اشتباه محاسبه احزاب کرد روی حمایت آمریکا از ایده استقلال کردستان با توجه به راهبرد منافع محور واشنگتن، نوعی ریسک جنون آمیز است که پایان آن میتواند هزینه سنگینی به همراه داشته باشد. شرق
Monday, 14 April , 2025