جنگل‌های هیركانی شمال كشور، جنگل‌های به‌جا مانده از عصر یخبندان، كه شاید تنها در چند نقطه از كره زمین باقی مانده‌اند، در دست بررسی است كه تنفس كنند یا همچنان مورد برداشت قرار گیرند.
به گزارش ندای گیلان: جنگل‌های هیركانی شمال كشور، جنگل‌های به‌جا مانده از عصر یخبندان، كه شاید تنها در چند نقطه از كره زمین باقی مانده‌اند، در دست بررسی است كه تنفس كنند یا همچنان مورد برداشت قرار گیرند. جنگل‌هایی كه از لحاظ غنای ژنتیكی، نمونه مشابه ندارند و از نگاه كارشناسان حوزه حفاظت محیط زیست و جنگل، نباید به چشم جنگل‌های قابل بهره‌برداری به آن‌ها نگاه كرد.
به گزارش “لاهیگ” به نقل از “اعتماد”، طرح تنفس جنگل‌ها كه به جنگل‌های شمال اشاره مستقیم دارد، همچنان در دست بررسی از سوی موافقان و مخالفان است؛ طرحی كه تأكید دارد جنگل‌های كهن شمال كشور كه تنها یك درصد از مساحت كل كشور را دربر می‌گیرند، باید استراحت كنند و حداقل تا ١٠ سال، مورد بهره‌برداری قرار نگیرند.
موافقان طرح بر لزوم اجرای كامل آن تأكید دارند و مخالفان، دغدغه بیكاری شاغلان در این حوزه را دارند و بلااستفاده ماندن جنگل‌های شمال و از دست دادن نعمت‌های خدادادی در این منطقه.
كمیته‌ای در این‌خصوص تشكیل شده به نام كمیته صیانت از جنگل‌های شمال كشور كه مدیركل دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست، آن را متشكل از اساتید دانشگاهی و كارشناسان سازمان و سازمان جنگل‌های كشور می‌داند.
حمید گشتاسب میگونی با اشاره به طرح تنفس جنگل‌ها به “اعتماد” گفت: كمیته صیانت از جنگل‌های شمال كشور كه در دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست تشكیل شده، متشكل از اساتید دانشگاهی است و كارشناسان هر دو سازمان. در این كمیته طرح تنفس جنگل‌ها را پیگیری می‌كنیم. آن‌چه به نتیجه رسید، این بود كه موافقت همه افراد شركت‌كننده در این كمیته با استراحت جنگل‌های شمال پیش رفت. این كار، نیاز به ابزارها و ساز و كارهایی برای اجرایی شدن طرح دارد. پیشنهاداتی هم دادیم كه به چه شكلی انجام شود. در هر حال، در جنگل‌های شمال، بهره‌بردارانی هستند كه حقوق قانونی برای‌شان ایجاد شده و بر اساس این حقوق، از این منابع استفاده می‌كنند. اما سئوالی كه مطرح است، این است كه تكلیف بهره‌برداران چه خواهد شد. ما قصد حذف بهره‌برداران را نداریم. اگر این طرح تصویب شود، این افراد، حضورشان مسجل خواهد شد؛ اما در كارهای حفاظتی و احیایی. در واقع ما بهره‌بردار را حذف نمی‌كنیم، او را به كار دیگری می‌گماریم تا بهره‌برداری دیگر اتفاق نیفتد.
او درخصوص راهكارهایی كه كمترین میزان ضرر را به بهره‌برداران می‌رساند، گفت: باید به راهكارهایی برسیم كه از طریق آن‌ها، بهره‌بردار زیان نبیند. مثل این‌كه اعتباری را پیش‌بینی كنیم و بر مبنای آن اعتبار، كه سنجش اعتبار بر این است كه بهره‌بردار در سال چقدر درآمد دارد، آن را پرداخت كنیم. به این طریق، بهره‌بردار به حقوقش می‌رسد؛ اما به‌واسطه امر احیاء و حفاظت. بحث روی آوردن به واردات چوب و صرف‌نظر از منابع درختی جنگل‌ها، بحث دیگری است كه مخالفان طرح، به آن ایراد وارد می‌كنند.
مدیركل دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه به صنایعی اشاره می‌كند كه منبع‌شان چوب است و می‌گوید: بحث دیگر راهكاری است كه باید برای صنایعی كه منبع‌شان چوب است، درنظر بگیریم. یك راه این است كه ورود چوب را آزاد كنیم. در حال حاضر موانعی برای واردات چوب هست؛ مثل بحث‌هایی كه برای مبارزه با آفات وجود دارد. این دغدغه میان متولیان است كه چوب وارد شده با خودش آفت نیاورد. سازمان جنگل‌ها می‌گوید چوبی كه می‌آید، باید پوستش كنده شود، چون آفت‌ها در پوست چوب نفوذ می‌كنند و مجدداً به رشد خود ادامه می‌دهند. صنعت تأكید دارد چوب با پوست بیاید. اگر چوب وارد شود و خوراك صنعت مملكت تأمین شود، نیاز صنعت مرتفع می‌شود.
جنگل‌های هیركانی، یادگار دوران یخبندان
جنگل‌های هیركانی ـ جنگل‌های واقع شده در نوار شمالی كشور ـ مهم‌ترین موردی است كه گشتاسب میگونی به آن می‌پردازد. از نگاه این مدیر زیست‌محیطی، بحث اساسی ما، ارزش‌های خود جنگل‌های هیركانی است؛ یادگاری از دوران بعد از یخبندان كه در یك مقطع زمانی، در اكثر نقاط زمین گسترش داشتند، اما به‌خاطر گسترش یخبندان، زیر یخ رفتند.
وی در این‌خصوص می‌گوید: دلیل وجود جنگل‌های سوزنی در اروپا همین یخبندان است. در توالی از بین رفتن جنگل‌های پهن برگ، شاهد رشد جنگل‌هایی هستیم كه سوزنی شكل‌اند و سازگار با سرما. این جنگل‌ها تنها در قفقاز، لنكران، بخش‌های محدودی از اروپا و ایران فقط وجود دارند. این جنگل، با نمونه‌های اندك، ارزش این را دارد كه حفاظت شود. ما مخالف بهره‌برداری نیستیم، اما بهره‌برداری از جنگل، باید در حد ظرفیت رویشی‌اش انجام شود. در جنگل‌های ما، سالانه، به ازای هر هكتار، سه تا پنج مترمكعب ظرفیت برداشت داریم. اگر از جنگل‌های‌مان، هفت مترمكعب برداشت كنیم، آن را از بین برده‌ایم.
مدیركل دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست با تأكید بر ضرورت استراحت جنگل‌های شمال معتقد است: با توجه به روند كاهش جنگل‌ها، ضرورت این استراحت الزامی است تا این سفره خوان طبیعت را برای مدتی جمع كنیم و جنگل خودش را پیدا كند و احیاء شود. بر اساس آمارهای اعلام شده، ظرف چهار دهه اخیر، حداقل دو میلیون هكتار جنگل از بین رفته. زمانی جنگل‌های شمال كشور در سه ـ چهار دهه گذشته سه میلیون هكتار اعلام می‌شد، الآن بین 1.5 تا 1.7 میلیون هكتار اعلام می‌شود.
اساس طرح تنفس جنگل‌ها بر جنگل‌های شمال كشور است. محدود بودن سطح و گستره رویشی این رویشگاه‌ها در جهان، اهمیت آن‌ها را در حد و اندازه بازماندگان تاریخی مهم می‌كند.
گشتاسب میگونی درحالی بر این سخنان تأكید می‌كند كه ارزش جنگل‌های غرب و مركزی ایران را در امر حفاظت خاك، آب و گیاهان مهم می‌داند.
تنفس ١٠ ساله به جنگل، كارشناسی نیست
نماینده آستانه اشرفیه در مجلس شورای اسلامی در این‌خصوص معتقد است: این‌كه بخواهند ١٠ سال به جنگل‌های ما تنفس بدهند، كارشناسی نیست. بسیاری از درختان جنگلی ما، بالای ١٥ سال سن دارند و الآن قابل استفاده‌اند؛ ١٠ سال دیگر نمی‌توان از آن‌ها استفاده كرد.
محمدحسین قربانی افزود: باید طرح صیانت از جنگل داشته باشیم؛ به این معنی كه عمر مفید چوب‌ها را درنظر بگیریم و بتوانیم كاشت داشته باشیم، یعنی احیای دوره‌ای جنگل. اگر این نعمت الهی را استفاده نكنیم و بگوییم فرصت استراحت برای جنگل باشد و آن را احیاء نكنیم و از این نعمت خدادادی استفاده نكنیم، این سرمایه عظیم را بلااستفاده رها كرده‌ایم. این طرح، كاری غیركارشناسی و غیراصولی است.
وی اضافه کرد: باید بر اساس نیازهای جامعه پیش برویم و آن‌ها را برآورده كنیم. همه جای دنیا به ازای برداشت یك اصله درخت، باید یك اصل درخت نشاء داشته باشیم. این می‌شود همان احیاء و حفاظت. اگر از جنگل‌ها، نظارت و حفاظت نكنیم، این منابع را به‌دست قاچاقچیان و مافیا داده‌ایم و آن‌ها را باید از بین رفته تلقی كنیم كه برای آیندگان هم چیزی باقی نمی‌ماند.
نماینده آستانه اشرفیه در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: در این میان تعارضی بین سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل‌هاست. هركدام حرف خودشان را می‌زنند. باید هركدام از این سازمان‌ها، یك پروسه و طرح را پیگیری كنند، به نتیجه برسانند تا متناسب با جنگل‌های شمال برداشت اتفاق بیفتد.
قربانی گفت: من مخالف برداشت ١٠ ساله‌ام. همه گونه‌های جنگلی را نمی‌توانیم به یك چوب برانیم. خیلی از جنگل‌های ما در سن ١٠ تا ١٥ ساله هستند؛ اگر ١٠ سال هم بگذرد، فایده ندارد. من به طرح علمی معتقدم. امروز ما تبدیل به بزرگ‌ترین وارد‌كننده كاغذ دنیا شده‌ایم. صنایع كاغذ و چوب ما خوابیده، كارخانه چوكای ما ٤٠٠٠ كارگر داشت، الآن كمتر از ١٠٠ كارگر دارد. صنعتی به این عظمت كه مواد اولیه‌اش چوب‌های جنگل‌های ماست، دارد از بین می‌رود. وقتی نظارت از بین رفت، همین چوب‌ها توسط قاچاقچی‌ها برده شد.
وی خاطرنشان کرد: ١٠ سال تنفس فایده ندارد، وقتی هیچ برداشتی از جنگل نداریم. درخت‌هایی كه باید استفاده كنیم به این ترتیب از بین می‌روند و دیگر نمی‌توان به موقع از آن‌ها استفاده كرد.
Thursday, 27 March , 2025