ندای گیلان:کارشناس مسئول دارویی استان گیلان گفت: تغییر زمان مصرف برخی داروها از روز به شب نیز می‌تواند عارضه‌هایی را به بیمار تحمیل کند. از جمله این داروها می‌توان به برخی مهارکننده‌های انتخابی باز جذب سروتونین مانند فلوکستین اشاره کرد که مصرف شبانه آن در برخی از بیماران می‌تواند عارضه بی‌خوابی ایجاد کند.

دکتر حمید قهرمانی با بیان اینکه تشخیص مجاز بودن روزه‌داری برای افراد مبتلا به بیماری صرفا با نظر پزشک درمانگر و رعایت جوانب شرعی آن امکانپذیر است، اظهار کرد: در مورد بیمارانی که این اجازه را دارند ولی همزمان به مصرف داروها نیاز دارند، باید گفت که از آن جا که مصرف اشکال غیر خوراکی داروها در اغلب موارد با روزه‌داری منافاتی ندارد، بیمارانی که اشکال غیرخوراکی داروها را مصرف می‌کنند نباید نگران روزه‌داری خود باشند.

وی تصریح کرد: ممکن است در مواردی پزشک معالج قادر باشد با جایگزین کردن اشکال خوراکی داروها با انواع غیر خوراکی آنها امکان روزه‌داری را برای برخی بیماران فراهم کند.

کارشناس مسئول دارویی استان گیلان با بیان اینکه از آنجا که مصرف کافی آب و مایعات نقش مهمی در دفع داروها و متابولیت‌های ناشی از آنها دارد، گفت: لازم است دقت شود که در فاصله بین افطار تا سحر به میزان کافی آب و مایعات به بدن روزه‌داران و به خصوص بیمارانی که دارو مصرف می‌کنند برسد، این اقدام ضمن تأمین نیاز بدن روزه‌داران به مایعات، به خصوص در زمانی که ماه مبارک رمضان در فصل گرما قرار دارد، شرایط لازم را برای دفع مناسب داروها و متابولیت‌های آنها از بدن فراهم خواهد کرد.

دکتر قهرمانی ادامه داد: اگر با توصیه پزشک، با ارائه راهکارهای لازم، روزه برای شخصی ضرر نداشته باشد، چیدمان جدید دارویی بخصوص در مورد بیمارانی که هر روز بیش از یک قرص می‌خورند لازم است.

وی درخصوص تداخل دارو با غذا گفت: جذب برخی داروها همزمان با مصرف غذا تغییر نکرده و یا در برخی موارد حتی افزایش نیز پیدا می‌کند اما بسیاری از داروها نیز در صورت مصرف همزمان با غذا دچار کاهش جذب می‌شود.

کارشناس مسئول دارویی استان گیلان خاطرنشان کرد: در مورد داروهایی که جذب آنها به میزان قابل توجهی تحت تاثیر غذا قرار می‌گیرد، دارو باید یک ساعت پیش از غذا یا 2 تا 3 ساعت پس از مصرف غذا، استفاده شود، بهتر است در خانم‌ها بدلیل احتمال کاهش سرعت تخلیه معده، دارو 3 ساعت بعد از غذا مصرف شود. همچنین از مصرف غذاهای دیر هضم در وعده افطار پرهیز شود.

دکتر قهرمانی افزود: برای نمونه از میان استاتین‌ها بهتر است برخی را همچون لووستاتین همراه وعده غذایی شب استفاده کرد و برخی همچون سیموستاتین را بهتر است، به دلیل کاهش جذب دارو با غذا، با معده خالی مصرف کرد.

وی اضافه کرد: بسیاری از آنتی بیوتیک‌ها، نه همه آنها، از جمله کپسول آزیترومایسین، با مصرف غذا دچار کاهش جذب می‌شود، همچنین مهارکننده‌های پمپ پروتون همانند امپرازول، بیس فسفونات‌ها مانند آلندرونات و غیره به دلیل کاهش آشکار در میزان جذب و اثربخشی و یا ایجاد عارضه گوارشی در صورت مصرف همزمان با غذا (بیس فسفونات‌ها، ریفلاکس) باید حتما با معده خالی (مثلاً پیش از صرف وعده غذایی) مورد استفاده قرار گیرد.

کارشناس مسئول دارویی استان گیلان گفت: تداخل داروها با غذا تنها محدود به تداخل در جذب نیست، بلکه داروهای متعددی وجود دارد که در صورت مصرف روزانه گریب فروت دچار کاهش متابوسیم با واسطه ایزوآنزایم CYP4503A4 موجود در دیواره دستگاه گوارش شده و نیاز به تعدیل دوز یا پایش علائم (عوارض) ناشی از تداخل احتمالی است.

دکتر قهرمانی گفت: تغییر زمان مصرف برخی داروها از روز به شب نیز می‌تواند عارضه‌هایی را به بیمار تحمیل کند. از جمله این داروها می‌توان به برخی مهارکننده‌های انتخابی باز جذب سروتونین مانند فلوکستین اشاره کرد که مصرف شبانه آن در برخی از بیماران می‌تواند عارضه بی‌خوابی ایجاد کند.

وی یادآور شد: چنانچه بیمار بیش از یک دوز از این دارو استفاده کند بهتر است از این نظر بررسی شود و بهترین رژیم مصرف برای وی در نظر گرفته شود.

کارشناس مسئول دارویی استان گیلان گفت: دیورتیک‌ها از جمله دیگر داروهایی هستند که مصرف شب هنگام آنها توصیه نمی شود، اما مشکل دیگری که این داروها دارد، احتمال وقوع دهیدراتاسیون در صورت مصرف آنها هنگام سحر است، بنابراین در صورت لزوم، بهترین زمان مصرف هنگام افطار است.

دکتر قهرمانی افزود: با توجه به طولانی بودن روزه‌داری (حدود 15 ساعت)، کم کردن فاصله بین دوزهای مختلف 1 دارو می‌تواند مشکل‌ساز شود. به عنوان مثال می‌توان به داروهایی اشاره کرد که روزانه 3 تا 4 بار مصرف می‌شود (همچون آنتی‌بیوتیک‌ها) و بهم زدن نظم مصرف، روند درمان را با مشکل مواجه می‌کند. در این موارد در صورت امکان، می‌توان از داروهای هم خانواده با طول اثر افزون‌تر استفاده کرد. به عنوان مثال می‌توان به جایگزینی اریترومایسین (روزی 3 تا 4 بار) با کلاریترومایسین (روزی 2 بار) به دلیل تشابه فارماکولوژیک بسیار زیادی که با هم دارد تنها در برخی موارد خاص قابل جایگزینی نیست اشاره کرد.

وی با بیان اینکه بیمارانی که چندین داروی مختلف استفاده می‌کنند، به دلیل طولانی بودن زمان روزه‌داری ممکن است دو یا چند دارو را با هم مصرف کنند گفت: مصرف همزمان یا با فاصله کم برخی داروها می‌تواند مشکل‌ساز یا حتی مخاطره‌آمیز شود، به عنوان مثال می‌توان به مصرف همزمان یا با فاصله کمتر از 4 ساعت آلفا بلوکرهایی مثل ترازوسین با سیلدنافیل یا تادالافیل اشاره کرد. همچنین می‌توان به کاهش جذب برخی داروها همچون سیپروفلوکساسین، لووتیروکسین، مایکوفنولات موفتیل و غیره با ترکیبات حاوی فروس توجه کرد.

کارشناس مسئول دارویی استان گیلان خاطرنشان کرد: باید توجه کرد که اثربخشی برخی داروها ممکن است به دلیل تغییرات فیزیولوژیک بدن در ماه رمضان، دچار تغییر شود. به عنوان مثال سولفونیل اوره‌هایی مثل گلی‌بنکلامید که یکی از عوارض جانبی اصلی آنها هایپوگلایسی است ممکن است برخی بیماران دیابتی را با خطر بیشتری از احتمال وقوع افت قندخون مواجه کند. در چنین مواردی چنانچه بیمار از دوز یک بار در روز این دارو استفاده می‌کند، بهتر است قبل از افطار (تنظیم دوز بر اساس سطوح قندخون روزانه و ریسک بروز هایپوگلایسمی انجام می‌شود) استفاده شود.

دکتر قهرمانی خاطرنشان کرد: چنانچه بیمار به صورت دو بار در روز از این دارو استفاده می‌کند، دوز صبح، نصف شده و هنگام سحر استفاده شود و دوز عصر نیز بدون تغییر هنگام افطار مصرف شود. در این موارد خصوصا در افراد سالمند تغییر دارو به گلی کلازید می‌تواند خطر هایپوگلایسمی را کاهش دهد.

وی با بیان اینکه در هر صورت آگاه ساختن بیمار از علائم هایپوگلایسمی و میزان قندخون هشداردهنده که بیمار باید روزه خود را بشکند، ضروری است، گفت: به طور کلی توصیه می‌شود در صورت وقوع مشکلات درمانی در ماه رمضان بهترین کار برای روزه‌داران مشورت با پزشک معالج و داروساز خود است.