ندای گیلان- امیر مسروری :دکتر حسن روحانی رئیس جمهورکشورمان برای اولین بار در سفری سه روزه  امروز رهسپار عراق می شود  تا با مقامات عراقی وشخصیت های این کشور دیدار و گفت وگو داشته باشد.

این سفردر شرایط فعلی  از چند محور حائز اهمیت است و می تواند مبنای تحولات جدی در روابط دو کشور و معادلات آینده در منطقه شود .

الف) بعد امنیتی : فراموش نشود که ایران و عراق هشت سال در برابر هم جنگیدند، اما آن چه دو ملت را در کنار هم قرار داده و پیوند آن ها را ناگسستنی کرده است، اعتقاد واقعی به دین و مبانی ایدئولوژیکی است که دو ملت را در مبارزه با دشمن خارجی [ ائتلاف آمریکا ] و دشمن داخلی [حزب بعث و داعش] پشت هم قرار داد.

مقامات عراقی بارها اعلام  کرده اند که  تنها ایران بود که در  بحران تروریسم در کنار بغداد ایستاد و همراه با ملت عراق شهید داد، در حالی که آمریکا برای دفاع از بغداد ده ها توافق امنیتی امضا و پول تسلیحات مورد نیاز ارتش عراق را نقدا دریافت کرده بود.

بُعد امنیتی که حالا به عنوان محور‌مقاومت شناخته می شود و بیش از ۱۰۰ گردان و تیپ را درون خود آماده و ساختارمند جا داده و امروز به نام حشدالشعبی شناخته می شود. به عبارت دیگر بعد امنیتی میان تهران و بغداد از اهمیت ویژه ای برخوردار است‌ تا جایی که این مسئله موجب شده دو کشور با همه مشکلات و اختلافات ژئوپلیتیک در کنار یکدیگر برای مبارزه با تروریسم و اخراج آمریکا تلاش کنند .

‌ سفر آقای روحانی تثبیت این بعد و عملیاتی کردن توافقاتی است که می‌تواند همانند سوریه، دفاع ایران از بغداد را مشروع کندو در کنار مقبولیت، توان اقتدار سازی دارد.

فراموش نشود اگر ارتش عراق بتواند مشتری تسلیحات ایرانی باشد و در سازمان رزم همانند ایران به اقتداری دست یابد که کمتر به آمریکا وابسته باشد، تهدیدی بالفعل برای آمریکا در منطقه به وجود خواهد آمد که به این راحتی قابل حل نیست.

تمام گزارش های منتشر شده حاکی از این است که آمریکایی ها قدرت آن که عراقی ها را برای مبارزه با تروریسم یا امنیت پایدار تقویت کنند، ندارند و بدین صورت عراق تا سال های متمادی  مجبور است واشنگتن را تحمل کندو همین مسئله می تواند برای ایران تهدید آفرین باشد.لذا رشد و غیر وابسته بودن ارتش عراق  اهمیت ویژه ای دارد.

ب) بعد سیاسی : این بعد اما پیچیده تر است. عراق در کشورهای عربی اهمیت ویژه ای دارد. ضرب المثلی است در جهان عرب که  ” مصری ها می نویسند، لبنانی ها چاپ  و عراقی ها مطالعه می کنند” مسئله ای که اگر درک درستی از آن داشته باشیم، نشان از حوزه تمدنی جهان عرب دارد.

هرگاه این سه کشور در جهان عرب موفق بوده اند، هیچ گاه دولت هایی چون عربستان یا امارات  فرصت عرض اندام پیدا نکرده اند .

بر همین اساس رشد و استقلال عراق برای ایران اهمیت دارد. از یک سو می تواند به عنوان یک کشور عربی در مناقشات عربی نقش ویژه ای برعهده بگیرد. کما این که در پرونده بحرین، بازیگری عراق از اهمیت ویژه ای برخوردار بود.

فراموش نشود عراق اگر بخواهد قوی و مقتدر شود می تواند بر  شورای همکاری خلیج فارس تاثیر بگذارد و از سویی قدرت عربستان را در اتحادیه عرب به چالش بکشاند.

لذا بدیهی است جمهوری اسلامی ایران ازافزایش تاثیر گذاری بغداد در معادلات سیاسی منطقه استقبال و به  افزایش این توان کمک کند .

ج) بعد اقتصادی : بعد اقتصادی را می توان  نقطه مهم و تلاقی سفر سه روزه دکتر روحانی  به بغداد  با امنیت ملی ایران و عراق دانست.

طبق  آمارها از فروردین تا بهمن ۹۷ صادرات ایران به عراق از مرز ۸ میلیارد دلار گذشته است( رشد ۴۵درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل) و هدف گذاری دو کشور بر این است که حجم مبادلات طی دو سال به ۲۰ میلیارد دلار برسد.

از طرفی بازار عراق پس از جنگ به دلیل همان مناسبات ایدئولوژیک و شیعی بودن، پذیرش زیادی برای محصولات ایرانی دارد. عراق در وضعیت تحریم ها یکی از  کریدورهای مهم   اقتصادی ایران در مسیر دور زدن تحریم های مختلف واشنگتن است.

فراموش نشود در تحریم های گذشته دو مسیر آنکارا و ابوظبی وجود داشت که مسیر ابوظبی به دلیل شکل گیری تنش های اخیر میان ایران و امارات تا حدودی از بین رفته و آنکارا نیز خود دچار بحران ارزی شده است.

به نظر می رسد اکنون  مسیر عراق یکی از  مسیرهای  امنی است که پیش روی تجارت خارجی ایران قرار دارد و به واسطه وجود  مرز زمینی گسترده  بین دوکشور فرصت مناسبی ایجاد کرده تا نظارت و وضع تحریم های آمریکا سخت تر شود.

این ظرفیت حتی می تواند تجارت خارجی ایران را تا دمشق و بیروت گسترده تر و محور امنیتی – نظامی مقاومت را به یک محور اقتصادی و کریدور تجارت خارجی تبدیل کند،  در همین راستا اوایل اسفند ماه گمرک کردستان عراق مجوز ترانزیت ۲۰۰ هزار تن کالای صادراتی ایران به سوریه را صادر کرد.

کما این که آمار های ارز آوری زائران عراقی که به کشورمان  سفر می کنند نیز درشرایط مضیقه ارزی ناشی از تحریم ها می تواند کمک خوبی  برای عبور از این مشکل باشد.

بدیهی است سفر روحانی به عراق مورد رصد دشمنان این رابطه است .عربستان طی سال های اخیر و به ویژه پس از بحران برق در عراق تلاش هایی را برای ایجاد شکاف در رابطه تهران –بغداد انجام داد،  واشنگتن نیز مخالفت جدی خود با توسعه روابط ایران و عراق را به طور ضمنی و صریح به دولتمردان عراقی اعلام  کرده است لذا سال آینده را بدین لحاظ می توان  نقطه عطفی در روابط تهران و بغداد و عرصه ای برای محک جدی بودن دو طرف در توسعه این روابط دانست.

چشم اندازی که با توجه به سفر آذرماه برهم صالح به تهران و سفر پنج روزه ظریف به عراق که طولانی ترین سفر وزیر خارجه به یکی از کشورهای منطقه بود و همچنین دیدارهای هفته گذشته رئیس مجلس عراق در تهران نشان می دهد دو کشور مصمم به توسعه این روابط هستند.