فاطمه امین‌الرعایا
خرید کتاب‌های درسی بعد از شهریه، بزرگترین بخش هزینه‌های یک دانشجو است. هر دانشجو در هر ترم تحصیلی دست کم به 3 یا 4 کتاب احتیاج دارد و این در حالی است که قیمت کتاب این روزها به دلایلی مثل بالا رفتن قیمت ارز و افزایش قیمت کاغذ روند صعودی پیدا کرده است. در چنین شرایطی دانشجویان باید برای تامین هزینه سنگین تهیه کتاب‌های درسی چه کنند؟ به همین منظور بن‌های تخفیف دانشجویی نمایشگاه کتاب به عنوان کمک‌ دولتی به دانشجویان طراحی شده است. اما 40 هزارتومن تخفیف در بن 100 هزار تومانی برای تامین هزینه کتاب‌های یک دانشجو کافی است؟!
طبق اخبار اعلام شده، مبلغ موجود در کارت تخفیف یا همان بن‌های تخفیف دانشجویی 100 هزار تومان است که 40 هزار تومان آن یارانه‌ای است که توسط معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ۶۰ هزار تومان آن نیز توسط دانشجو پرداخت شده‌ است و هر دانشجو صرفا یکبار می‌تواند برای دریافت بن خرید کتاب اقدام کند. به این معنی که هر دانشجو تنها 40 هزار تومان یارانه خرید کتاب دریافت می‌کند. اما این مبلغ در مقابل هزینه‌ای که دانشجو برای خرید کتاب‌ها متحمل می‌شود رقم مناسبی است؟
یارانه کتاب دائمی بدهند
سعید 26 ساله است و در حال حاضر در مقطع فوق لیسانس هواشناسی در حال تحصیل است. او که از سال 89 دانشجو است، به «ابتکار» درباره بن‌های دانشجویی می‌گوید: زمانی که در مقطع کارشناسی بودم از بن‌های دانشجویی استفاده می‌کردم و دو دلیل داشت. دلیل اول این بود که نمایشگاه کتاب دچار رخوت کنونی نشده بود و در ثانی تخفیف‌ها و امتیازهایی که به دانشجویان اختصاص داده می‌شد بیشتر از این سال‌ها بود و این تخفیف هم این‌طور نبود که ما حسابی را شارژ کنیم و بعد بن را دریافت کنیم. همان زمان اسم می‌نوشتیم و به ما بن می‌دادند و ما مبلغی را پرداخت نمی‌کردیم.
او می‌گوید از سال 94 دیگر از بن کتاب استفاده نکرده است. سعید درباره دلیل این اتفاق می‌گوید: شرایط دریافت بن‌ها دیگر چندان جذاب نبود که به سختی دریافتش بی‌ارزد.
سعید درباره میزان تخفیف در نظر گرفته شده برای دانشجویان نیز می‌گوید: زمانی که در دوره کارشناسی از بن کتاب استفاده می‌کردم می‌توانستم در نمایشگاه کتاب تمام کتاب‌های مورد نیاز در آن ترم تحصیلی را با آن بن‌ها تهیه کنم اما با قیمت‌ کتاب‌های امروز، با صد هزار تومان تنها می‌توانیم دو کتاب از کتاب‌های مورد نیازمان را بخریم و به نظرم زحمت دریافت خیلی بیشتر از مبلغ تخفیفی است که برای ما در نظر گرفته شده است. به نظر من اصلا باید برای دانشجویان و دانش‌آموزان یارانه کتاب تعریف شود تا بن و تخفیف و به صورت دائمی می‌توانستیم از آن استفاده کنیم یا کد تخفیفی با سقف بالاتری مثلا 200 هزار تومان به دانشجویان ارائه شود.
شوخی 40 هزار تومانی
نسترن دانشجوی کارشناسی ادبیات است. او درباره بن کتاب نمایشگاه بین‌المللی تهران به «ابتکار» می‌گوید: بن کتاب امسال 60 به 40 است. یعنی 60 درصد آن را ما باید پرداخت کنیم. من هفته پیش برای خواهرزاده‌ام یک کتاب کودک خریدم به قیمت 40 هزار تومان. در چنین شرایطی که کتاب‌های درسی و غیر درسی قیمت بسیار بالایی دارند، تخفیف 40 هزارتومانی مثل یک شوخی می‌ماند. من که دانشجوی ادبیات هستم وقتی بخواهم کتاب‌هایی مثل بوستان و گلستان یا مثنوی معنوی را تهیه کنم، این مبلغ به کجای کار من می‌آید؟ به همین دلیل ترجیح می‌دهم اصلا سراغ این تخفیف نروم و به همین دلیل دیگر پیگیر خبرهایش نیستم.
او ادامه می‌دهد: ناشران خودشان برای خریداران تخفیف در نظر می‌گیرند که گاهی این تخفیف‌ها قابل توجه هم هستند. به نظر من در حالت عادی باید چنین شرایطی برای دانشجویان فراهم باشد. چون در اردیبهشت ما نمی‌دانیم چه کتابی را برای ترم تحصیلی آینده باید فراهم کنیم، بنابراین بهتر است به جای چنین اتفاقی در طول سال تحصیلی یا مهرماه که باید کتاب‌های ترم جدید را تهیه کنند در نظر بگیرند.
شاید بعضی 60 هزار تومان هم نداشته باشند
نوید دانشجوی کامپیوتر است و از سال 92 مشغول تحصیل در دانشگاه است. او تا به حال از بن کتاب نمایشگاه بین‌المللی استفاده نکرده است و از آن بی‌اطلاع است. نوید به «ابتکار» می‌گوید: در دانشگاه و گروه‌های خبری چندان اطلاع‌رسانی در این زمینه برای ما صورت نگرفته است و من هیچ وقت از این ماجرا خبردار نشده‌ام.
زمانی که برای او شرایط استفاده از این بن‌کارت و میزان تخفیف را شرح می‌دهیم، او می‌گوید: من با این مبلغ شاید تنها بتوانم دو کتاب درسی‌ام را تهیه کنم و این در حالی است که من در هر سال حدودا 10 کتاب برای درس‌هایم تهیه می‌کنم. دو کتاب چندان دردی از من دوا نمی‌کند. او درباره راهکار جایگزین برای حمایت از دانشجوها می‌گوید: به نظرم این تخفیف باید دانشجویی‌تر باشد، بن‌کارت فعلی چندان دانشجویی نیست. این موضوع را هم باید در نظر بگیریم که کم نیستند کسانی که حتی توانایی پرداخت 60 هزار تومان سهم خودشان را هم ندارند. یعنی به حمایت‌های بسیار بیشتری نیاز دارند. تخفیف 40 هزار تومانی واقعا کم‌ارزش است. به نظر من این مبلغ یا باید خیلی بیشتر باشد یا کتابخانه‌های دانشگاه‌ها مجهز‌تر باشد که اگر دانشجو نمی‌تواند کتابی را هم تهیه کند، آن را از کتابخانه امانت بگیرد. اما متاسفانه کتابخانه‌ها هم مجهز نیستند. تخفیف کتاب خوب است اما به شرطی که مبلغ آن بیشتر باشد.
معمای کتاب‌های زبان اصلی
ارزش پول و 40 هزار تومان تخفیف
مریم دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد پژوهش هنر است، او درباره قیمت کتاب‌ها و بن‌کارت نمایشگاه بین‌المللی به «ابتکار» می‌گوید: اردیبهشت که برای تهیه کتاب‌های درسی خیلی دیر است، چون کتاب‌های ترم پیش تهیه شده و کتاب‌های مورد نیاز برای ترم آینده مشخص نیست. اما کتاب‌های تخصصی که به صورت عادی مورد نیازمان هستند و در هنر جزو منابع طبقه‌بندی می‌شوند قیمت بسیار بالایی دارند. از سوی دیگر بسیاری از این کتاب‌ها به صورت چند جلدی منتشر شده‌اند که قیمت هر سری بالای دویست هزار تومان است. 40 هزار تومان تخفیف، کجای این مبالغ را جبران می‌کند؟
او می‌افزاید: از سوی دیگر ما به منابع زبان اصلی هم نیاز داریم که ناشران خارجی آنها را منتشر کرده‌اند. قیمت این کتاب‌ها به دلار محاسبه می‌شود، بنابراین با در نظر کاهش ارزش ریال این تخفیف عملا به حساب نمی‌آید.
گرچه معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تنها نهاد مرتبط با کتاب‌های دانشجویان نیست اما در شرایطی که قیمت کتاب‌های مورد نیاز دانشجویان هر سال به صورت جهشی بالا می‌رود، در نظر گرفتن تخفیف 40 هزار تومانی دردی از دردهای دانشجویان دوا نمی‌کند. شاید اگر نهادهای دیگر هم در فراهم کردن بودجه این طرح به این معاونت کمک کنند، دانشجویان با دغدغه کمتری به تحصیل علم بپردازند.