دیده بان ندای گیلان -8 دی نیوز نوشت:

به گزارش ۸دی، در همه جای دنیا استفاده از تندیس‌ها و المان‌های شهری برای ایجاد زیبایی بصری در شهر‌ها مرسوم است. مجسمه‌هایی بزرگ و باشکوه از بزرگان، اندیشمندان، هنرمندان، فلاسفه و حتی المان‌های انتزاعی علاوه بر تاثیر بر زیبایی بصری می‌ادین، بلوار‌ها و هر فضای عمومی، می‌توانند تاثیری شگرف در برانگیختن احساسات داشته باشند و تلنگری به اندیشه‌ها بزنند.

این مهم در اکثر شهرهای کشور نیز مد نظر قرار گرفته و با استفاده از المان‌های مختلف شرایطی برای حظ بصری شهروندان فراهم می‌شود.

در استان گیلان شهر فومن نیز به شهر مجسمه‌ها مشهور بوده و وجود تندیس‌ها از دیرباز به عنوان یکی از موارد جذب گردشگران این شهر مطرح است اما، شهر رشت به عنوان پیشانی استان گیلان با فقر حضور المان‌های شهری و مجسمه‌هایی متناسب با فرهنگ و جغرافیای این استان روبرو است.

با وجود اینکه تعداد محدودی از میدان‌ها و بلوارهای این شهر گردشگر پذیر مزین به المان‌های شهری و مجسمه است اما به نسبت غنای فرهنگی، علمی، تاریخی و جغرافیایی این استان، کمبود این مهم به شدت احساس می‌شود.

هرچند چهار سردیس از بزرگان علم و اندیشه گیلان در سبزه میدان رشت نصب شده و شاخص‌ترین وجهه بصری شهر محسوب می‌شود اما حضور تندیس‌ها در میادین رشت کمرنگ بوده و حتی تندیس‌های انتزاعی در پیاده راه اعلم الهدی نیز نتوانسته این خلا را به خوبی پر کند و این المان‌های انتزاعی هم با گذشت زمان رنگ و روی خود را از دست داده و در اثر کم لطفی برخی شهروندان آسیب دیده‌اند.

با اینهمه می‌توان گفت شاخص‌ترین تندیس‌هایی که طی این سال‌ها در رشت قد بر افراشته‌اند، تندیس میرزا کوچک خان در میدان شهرداری (اصلیترین میدان رشت) است.

میدان شهرداری رشت زیر نگاه نافذ میرزا

میدان شهدای ذهاب یا‌‌ همان میدان شهرداری، مرکزی‌ترین نقطه مرکز استان گیلان محسوب می‌شود. این میدان مرکز تجمع‌های ملی و آئینی، میزبان همیشگی حضور پرشور شهروندان رشتی در طول شبانه روز و محل عبور و مرور بسیاری از گردشگران و گیلانیانی است که به رشت می‌آیند. قدمت میدان که در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده به دلیل تمرکز وجود بناهایی تاریخی چون نخستین کتابخانه ملی کشور، اداره پست، هتل ایران و ساختمان شهرداری به خوبی نمایان است.

از نخستین عکس‌هایی که از میدان شهرداری به جا مانده، می‌توان فهمید که این میدان از وسیع‌ترین میادین کشور و مرکز ثقل شهر رشت محسوب می‌شده است. اگرچه از زمانی که ساختمان شهرداری رشت در این میدان در سال ۱۳۰۵ به بهره برداری رسیده تاکنون چهره میدان دچار تغییراتی شده اما هیچگاه جایگاه این میدان در نزد گیلانیان کمرنگ نشده است.
در طول نزدیک به یکصد سال گذشته میدان تغییراتی همچون تعریض شدن خیابان‌ها را به خود دیده یا گلکاری و درختکاری و همچنین بلواربندی‌هایی نیز بر روی بدنه آن کمابیش انجام شده است اما در کنار این تغییرات حضور تندیس‌ها در این میدان نیز به رخ نمایی آن در طول سال‌ها افزوده است.

تازه‌ترین تندیسی که در میدان شهرداری رشت نصب شده مربوط به تندیس «میرزاکوچک خان جنگلی» سوار بر اسب است که به دهه ۷۰ بر می‌گردد.

روبرت واهانیان تبریز با اینکه‌ زاده گیلان نیست اما نسبت به رویداد‌ها و وقایع شهر رشت اطلاعات گسترده‌ای دارد. وی از سرنوشت تندیس‌هایی که در میدان شهرداری نصب شده‌اند می‌گوید: در سال ۷۸ زمانی که «رحمت حمیدی» شهردار وقت رشت بود، دستور تهیه و آماده کردن یک تندیس از میرزا کوچک خان را به پاس مبارزات وی و نهضت جنگل صادر کرد که در میانه میدان شهرداری نصب شود.

واهانیان که آن زمان در شهرداری رشت مسئولیت گروه برنامه ریزی شهرداری رشت را بر عهده داشته از آن روز‌ها و طرح‌هایی که برای تندیس به شهرداری آورده می‌شد تعریف می‌کند که چندین طرح از سوی هنرمندان مختلف بومی و غیربومی به شهرداری ارائه شد اما هیچکدام از لحاظ هنری مناسب نبود.

وی از سوی شهردار وقت به همراه مشاور حقوقی شهرداری که به گفته واهانیان از کلکسیونرهای کتاب‌های هنری است، مسئول تایید طرح موردنظر تندیس میرزا شدند. دلیل این انتخاب نیز شناخت هر دو تن از هنر، معماری و اهمیتی که به هویت شهر به لحاظ بصری و شأن میرزاکوچک می‌دادند، بود.

بنا بر گفته‌های این پژوهشگر تاریخ رشت، پس از ارائه چندین طرح که مورد پسند واقع نشد، شخصی به نام «سعادت قرین» ساکن تهران (سازنده نهایی تندیس میرزا کوچک خان) به آن‌ها معرفی می‌شود و هر دو نفر برای بازبینی از آثار وی که هنرمندی جوان و فعال در شاخه ریخته‌گری بود عازم تهران می‌شوند. پس از رفت و آمدهای متعدد و رایزنی با هنرمند فوق، تندیس میرزا از جنس برنز ساخته شده و برای ارسال به رشت آماده می‌شود.

واهانیان انتقال تندیس را نیز به یاد دارد و می‌گوید: به دلیل ارتفاع بالای تندیس، امکان عبور آن از تونل مجاور سد منجیل امکان پذیر نبود و منتقل کنندگان ناگزیر شدند تندیس میرزا سوار بر اسب را از جاده مجاور سد بیاورند.

علاوه بر ساخت و انتقال تندیس میرزا کوچک که از قرار در آن سال بین ۳۵ تا ۳۶ میلیون تومان هزینه برای شهرداری رقم زد، نصب آن نیز از داستانی جالب توجه برخوردار است.

واهانیان در این باره می‌گوید: برای ایجاد تناسب و هماهنگی بین ساختمان شهرداری و پایه‌های تندیس میرزا قرار شد که پایه‌ها نیز همچون ساختمان نمایی مشابه از آجر داشته باشند. بدین ترتیب برای ساخت آن نیز مسابقه‌ای گذاشته شد و طرف برنده مسابقه طرح مورد نظر را اجرایی کرد.

به گفته واهانیان، از ابتدا قرار بود که تندیس میرزا کوچک سوار بر اسب، به سمت خیابان دکتر شریعتی یعنی پشت به ساختمان شهرداری نصب شود اما در شب قبل از نصب آن به دستور شهردار وقت، تندیس رو به سمت فومن و ساختمان شهرداری نصب شد تا علاوه بر احترام به فومن به عنوان مرکز تجمع نهضت جنگل، در زمان آئین‌ها و مراسم‌ها که معمولا از روی ساختمان شهرداری و ایوان آن اجرا می‌شود، بی‌حرمتی به سخنرانان و شهروندانی که در زیر ایوان ساختمان شهرداری تجمع می‌کنند، صورت نگیرد.

با این اوصاف، از تندیس میرزا کوچک خان طی مراسمی با حضور مسئولان و شهروندان در تاریخ یازدهم اردیبهشت ماه سال ۷۸ پرده برداری شد.

از آن تاریخ، تندیس میرزا کوچک خان به عنوان یکی از سمبل‌های شهر رشت چهره‌ای جدید به میدان تاریخی شهرداری رشت داد و سرافرازی آن در میان میدان شهرداری از فواصل دور برای شهروندان دیدنی و خاطره انگیز شد.

اواسط ۱۵ بهمن ماه امسال (۱۵ بهمن) در راستای اجرای پروژه پیاده راه سازی در بافت مرکزی شهر رشت که شامل میدان شهرداری نیز می‌شود، تندیس میرزا کوچک خان جا به جا شد.
اگرچه تندیس از میانه میدان برداشته شد اما با اندکی فاصله دور‌تر از جایگاه قبلی خود در ابتدای خیابان سعدی نصب شد. در ساعات اولیه عملیات جابجایی تندیس، نارضایتی‌های متعددی از شهروندان در سطح شهر به ویژه در فضاهای مجازی ابراز شد که بیشتر از نگرانی از حذف این نماد سرافرازی از میدان شهرداری ناشی می‌شد اما، تندیس میرزاکوچک جنگلی سوار بر اسب مشرف به میدان شهرداری و در ابتدای خیابان سعدی قرار گرفت.

سخنگوی وقت شهرداری رشت نیز در نخستین ساعات جابجایی تندیس با بیان اینکه اینجابجایی در راستای اجرای پیاده راه است، به شهروندان اطمینان خاطر داده بود که تندیس همچنان در میدان باقی خواهد ماند و تنها اندکی جابجایی را تجربه می‌کند.

علیرضا حسنی گفته بود: جابجایی تندیس علاوه بر بهبود فضای میدان برای شهروندان و خروج از تحت الشعاع بودن ساختمان‌های تاریخی واقع در میدان شهرداری سبب می‌شود که چهره مردمی تری از میرزا در اذهان باقی بماند.

اضافه شدن المان‌های شهری در معابر عمومی

با توجه به احساس نیاز در خصوص جانمایی المان‌های شهری برای زیباسازی بصری در شهر رشت مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری رشت از افزوده شدن بر تعداد تندیس‌های این شهر در آینده نزدیک خبر می‌دهد.

محمدباقر بشردانش در این باره می‌گوید: هشت تندیس به زودی در پیاده راه مرکزی رشت نصب می‌شود.

به گفته وی از این تعداد، شش تندیس مربوط به مشاغل فراموش شده مردم گیلان است تا با نصب آن‌ها علاوه بر زیبایی بصری پیاده راه مرکزی رشت، از فراموش شدن تاریخ، هنر و فرهنگ بومی مردم گیلان جلوگیری شود.

بشردانش می‌افزاید: ساخت تندیس‌ها توسط هنرمندان ادامه دارد و به زودی در نقاط مشخص در پیاده راه بافت مرکزی شهر نصب خواهد شد.

به نظر می‌رسد با افتتاح پیاده راه فرهنگی رشت باید منتظر تندیس‌هایی باشیم که تا حدودی فقر زیبایی‌های بصری و شهرسازی در رشت را جبران می‌کنند. تندیس‌هایی که در جوار تندیس میرزا بر عبور و مرور گردشگران و شهروندان و گیلانی‌ها از میدان شهرداری رشت نظاره گر خواهند ش