فاطمه قنبری در گفت وگو با ایسنا، با اشاره به اهمیت هوای پاک برای حیات انسان و همه موجودات، اظهار کرد: انسان بدون هوا بیش از چند دقیقه قادر به ادامه حیات نیست لذا پاکی هوا هم از نظر کیفی و هم از نظر کمی ارتباط مستقیم با حیات انسان و سایر موجودات زنده دارد.

وی افزود: افزایش روند شهرنشینی و توسعه صنعتی و به تبع آن استفاده حداکثری از منابع سبب شده که به ویژه در شهرهای بزرگ و صنعتی در معرض انواع مختلفی از آلاینده‌های هوا قرار گیریم.

این دکترای محیط زیست، با بیان اینکه ترکیبات آلاینده هوا علاوه بر تخریب محیط‌ زیست سلامت انسان را با خطرات جدی مواجه کرده است، گفت: این آلاینده‌ها شامل تمامی ترکیبات شیمیایی، فیزیکی، بیولوژیکی و رادیولوژیکی در غلظت‌های مشخص هستند لذا هر کدام از این ترکیبات براساس منشا تولید، غلظت و زمان مواجهه می‌توانند اثرات متفاوتی را بر روی سلامت انسان ایجاد کنند.

قنبری، احتراق سوخت‌های فسیلی در صنایع، انواع نیروگاه‌ها، منازل مسکونی، وسایل نقلیه و… را منشا اصلی تولید آلاینده‌های هوا دانست و تصریح کرد: ترکیبات گوگردی، ترکیبات نیتروژن‌، ترکیبات کربن، ذرات(PMs) و فلزات سنگین و همه ترکیبات ثانویه ای که در اثر واکنش در جو به وجود می آیند، از جمله این آلاینده ها هستند.

وی با بیان اینکه در حال حاضر اکثر شهرهای بزرگ و صنعتی کشور با معضل آلودگی هوا رو به رو هستند، عنوان کرد: آلاینده ها شرایط زندگی شهروندان را دچار اختلال کرده و وضعیت هوای شهرها را در حالت ناسالم و حتی بحرانی قرار داده است، اما این وضعیت را نمی‌توان ناشی از یک امر دانست و عمدتا به دلایل متعددی رخ می‌دهد.

عضو هیئت علمی پژوهشکده محیط ‌زیست جهاد دانشگاهی، جانمایی نادرست صنایع آلاینده، نقص در سیستم حمل و نقل عمومی، استفاده بیش از حد از وسایل نقلیه شخصی، استفاده از سوخت‌های فسیلی به عنوان منبع اصلی انرژی، توسعه شهرها بدون توجه به برنامه‌های آمایش سرزمین و ارزیابی توان سرزمین و از بین رفتن سطح وسیعی از پوشش گیاهی را برخی از دلایل آلودگی هوای شهرهای کشور دانست.

وی با بیان اینکه پدیده اینورژن یا وارونگی دمایی نیز در افزایش آلودگی هوا در برخی از شهرهای کشور نقش مهمی دارد، اظهار کرد: پدیده وارونگی دمایی که عمدتا در زمستان و به دنبال شبی صاف اتفاق می‌افتد، حالت بسیار پایداری به وجود می‌آورد که موجب می‌شود ترکیبات آلاینده در آن ناحیه به صورت پایدار باقی مانده و پراکنده نشوند؛ در چنین شرایطی به علت پایداری زیاد، شدت آلودگی به مراتب افزایش پیدا می‌کند.

قنبری، پدیده وارونگی دمایی در فصل زمستان را در اکثر موارد عامل اصلی تشدید آلودگی هوا به ویژه در شهری مانند تهران دانست و یادآور شد: استفاده از بنزین و گازوییل با کیفیت نامناسب یکی از دلایل مهم این وضعیت است، زیرا حدود ۸۰ درصد از ترکیبات آلاینده هوای شهری مانند تهران از وسایط نقلیه انتشار پیدا می‌کند.

این دکترای محیط زیست، با بیان اینکه در سال‌های اخیر به تعداد شهرهای آلوده دارای وضعیت ناسالم افزوده شده است، خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد که معضل آلودگی هوا در شهرهای دیگر نیز فراگیر شود.

قنبری ادامه داد: برای داشتن شهری با هوای مطلوب نیازمند مطالعات گسترده و برنامه‌ریزهای استراتژیک هستیم، اما منطقی است تا با بررسی عوامل ایجاد آلودگی هوا و ارائه راهکارهای پیشگیرانه مانع از بروز شرایط حاد و بحرانی بیشتری باشیم.

وی با بررسی شواهد و تجربیات مربوط به شهرهای آلوده ایران، اضافه کرد: ترکیبات منتشره از وسایل نقلیه عامل مهمی در وضعیت هوای شهرها محسوب می‌شوند، زیرا در اکثر شهرها سیستم حمل و نقل عمومی به دلیل مستهلک بودن ناوگان، ناکافی بودن آنها و عدم وجود زیرساخت‌های مناسب دارای ضعف عمده هستند؛ بنابراین تمایل به استفاده از وسایل نقلیه شخصی تک سرنشین افزایش پیدا می‌کند که بسیاری از این وسایط نیز فرسوده و خارج از رده هستند.

عضو هیئت علمی پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی، با اشاره به تاثیر استفاده از بنزین و گازوییل بی‌کیفیت در افزایش آلودگی هوا، عنوان کرد: ارتقای وضعیت سیستم حمل و نقل نقل عمومی براساس استانداردهای ملی و بین‌المللی به همراه ترویج فرهنگ استفاده از وسایط نقلیه همگانی از جمله راهکارهایی است که می‌تواند موجب جلوگیری از ازدیاد آلودگی هوا در سایر شهرها باشد. همچنین ایجاد مسیرهای مناسب دوچرخه‌سواری و ترویج استفاده از دوچرخه تا حدی در این امر موثر هستند.

قنبری، با بیان اینکه ساخت و سازهای بی‌رویه خارج از چارچوب و غیرقانونی در شهرها نیز می‌تواند جریان جابجایی افقی هوا را از بین برده و توان خودپالایی هوای شهر را دچار اختلال کند، گفت: در این زمینه مدیریت شهری باید با ایستادگی بر روی آیین‌نامه‌ها و مقررات موجود مانع از گسترش ساخت‌وسازهای بی‌رویه و بلندمرتبه سازی‌های خارج از ظرفیت در شهر شود تا در آینده از احتمال بروز آلودگی هوا جلوگیری کنیم.

وی پوشش گیاهی هر شهر را یک عامل مهم در تعدیل هوا دانست و تصریح کرد: متاسفانه امروزه توجه به پوشش گیاهی و فضای سبز به ویژه در طراحی بسیاری از شهرها نادیده گرفته می‌شود، اما مطالعات بسیاری نشان دادند که گیاهان به ویژه درختان پهن برگ برخی از گازهای آلاینده را جذب می‌کنند و در تغییرات میکروکلیمایی منطقه تاثیر به سزایی دارند.

این دکترای محیط زیست تاکید کرد: کاشت گیاهان متناسب با شرایط اقلیمی هر منطقه نیز می‌تواند یک راهکار مناسب در جهت بهبود هوای شهر و حفظ استاندارهای شهری باشد.