به گزارش مشاوره حقوقی ندای گیلان ،از نظر قانون، چک سندیست که هر فرد بالغی میتواند آن را در تاریخ آن، به بانک برده و درخواست پول کند. بنابراین حتی در وجه بودن و یا شروط چک هم نمیتواند جلوی پاس شدن چک را بگیرد. پس در صورت گم کردن یا به سرقت رفتن برگه چک چه باید کرد؟ با ما همراه باشید
در زمان گم کردن چک چه کنیم؟
چگونه میتوان درباره سرقت چک اقدام کرد و اگر چک یا دسته چکی گم شد چه باید کرد و چطور باید چک مفقود شده را مسدود کرد؟
چک مثل هر سند یا شیء دیگری ممکن است بهطور ناگهانی بر اثر غفلت و سهلانگاری گم شود یا از سوی شخصی سرقت شود یا از طریق اقدام مجرمانهی دیگری مانند کلاهبرداری از دست صاحب آن خارج شود.
فرض کنید آقای رضوی چکی را در وجه آقای اکبری صادر کرده و آقای اکبری هم چک را بهنفع خانم محمدی پشتنویسی کرده و چک در دست خانم محمدی گم شده است. حال وی برای جلوگیری از نقد کردن چک از سوی یابنده یا سارق یا … چه کاری باید انجام دهد؟
در مرحلهی اول این شخص باید به بانک صادرکنندهی چک مفقودشده مراجعه کند و کاربرگ مخصوصی را که بانک به او میدهد، با درج مشخصات چک (مانند شماره، تاریخ و مبلغ آن) پر کند و تسلیم بانک نماید و صریحاً از بانک بخواهد که از پرداخت وجه چک خودداری کند. بانک نیز پس از احراز هویت از این شخص، چک را به مدت یک هفته مسدود و از پرداخت وجه آن به آورندهی احتمالی خودداری میکند. (در این مرحله، رویهی بعضی بانکها این است که از درخواستکننده میخواهند که معادل وجه چک مورد نظر را به حساب واریز کند، ولی همهی بانکها چنین درخواستی ندارند).
در مرحلهی دوم، شخصی که مدعی سرقت یا مفقودیت چک بوده، موظف است به دادسرای محل استقرار بانک افتتاحکنندهی حساب مراجعه و شکایت خود را تقدیم کند. دادسرا نیز یک گواهی صادر میکند و به مدعی میدهد.
در مرحلهسوم، مدعی مفقودیت مکلف است ظرف یک هفته از مراجعهی قبلی خود به بانک، مجدداً به بانک رفته و گواهی اخذشده از دادسرا را تحویل دهد. اگر گواهی مذکور ظرف یک هفته تسلیم بانک نشود، و پس از آن کسی چک را به بانک ببرد، بانک وجه چک را در صورتی که پول در حساب موجود باشد، به آورنده میپردازد و اگر پولی در حساب نباشد، گواهی عدم پرداخت صادر و تحویل آورندهی چک میدهد. همچنین اگر در طول همان یک هفته، چک به بانک ارائه شود، بانک موظف به صدور گواهی عدم پرداخت بهعلت اعلام مفقودی چک میباشد.
گم کردن یا به سرقت رفتن برگه چک
بدیهی است که آورندهی چک که با گواهی عدم پرداخت بهعلت دستور ذینفع مواجه شده، میتواند علیه کسی که دستور عدم پرداخت وجه چک را بهادعای سرقت یا مفقودیت یا … به بانک صادر کرده، شکایت کند. هرگاه کسی که دستور عدم پرداخت چک را صادر کرده، نتواند درستی ادعای خود را ثابت کند یا آورندهی چک به بانک بتواند خلاف این ادعا را ثابت کند، دستوردهنده به مجازات قانونی صدور چک بلامحل محکوم خواهد شد.
کدام چکهای سرقتی قابلیت مسدود کردن دارند
چکهای شخصی عادی و تایید شده بعد از مفقود و سرقت شدن قابلیت مسدود شدن و عدم پرداخت دارند. بر اساس قانون چکهای مسافرتی و تضمین شده قابلیت مسدود کردن ندارند مگر آنکه بانک صادرکننده ادعای جعل داشته باشد.
چه کسانی میتوانند از پاس شدن چک گمشده یا سرقتی جلوگیری کنند
بر اساس قانون چک افراد زیر میتوانند برای عدم پرداخت چک اقدام کنند:
- صاحب چک (صادرکننده)
- کسی که چک در وجه او نوشته شده است
- کسی که پشت چک را امضا کرده است
- کسی که چک در وجه حامل به او واگذار شده است
- قائم مقام قانونی هر یک از این افراد
اگر صادرکننده چک به درخواست یکی از افراد ذینفع بالا اقدام به مسدود کردن چک کند، بهتر است درخواست ذینفع را به صورت مکتوب و با امضا دریافت کند تا در آینده و در صورت بروز مشکل (نظیر ادعای غلط ذینفع)، دلیل محکمه پسندی برای ادعای خود داشته باشد و مشمول جرایم دستور خلاف واقع عدم پرداخت نشود.
گواهی عدم پرداخت چک چه اعتباری دارد و چگونه صادر میشود
- وقتی یکی از افراد بالا به بانک مراجعه میکند باید فرم های مخصوص را پر کرده، شماره چک، مبلغ و تاریخ و دلیل این کار (مفقودی، سرقت، خیانت در امانت ، کلاهبرداری و … ) را نیز قید کند.
- بانک با گرفتن مدارک هویتی مسدود کننده، به مدت یک هفته حساب را مسدود میکند. در این فرصت، مسدود کننده باید به مراجع قضایی مراجعه کرده و مراحل شکایت را طی کرده و گواهی مفقودی را به بانک ارائه دهد.
- اگر تا یک هفته این گواهی به دست بانک نرسد، حساب باز شده و دارنده چک برای دریافت آن مشکلی نخواهد داشت.
مراجع قانونی قضایی برای اعلام مفقودی یا سرقت
- شورای حل اختلاف: چکهای مفقودی را باید به این نهاد اطلاع داده و گواهی اعلام مفقودی دریافت کنید.
- دادسرای محل: درمورد اتفاقات دیگری که برای چک رخ داده است نظیر سرقت، کلاهبرداری، خیانت در امانت و … باید به دادساری محل مراجعه کرده و شکایت کیفری مطرح شود. مرجع قضایی پس از اثبات تعلق چک به فرد یا ذینفع بودن او و اخذ تامین به تادیه وجه، گواهی تقدیم شکایت را صادر میکند.
نکته: به طور معمول مراجع قضایی ذیل شکایت نامه را مهر و امضا کرده و آن را به مراجع انتظامی میفرستند. این مدرک برای بانک کافی نیست و شاکی باید یک گواهی مستقل درباره تقدیم شکایت از دادسرا دریافت کند و آن را به بانک ارائه دهد.
نکته: در این نوع شکایت هزینه های حق الوکاله و دادرسی به عهده شاکی است.
تکلیف دارنده چک چیست
در نهایت صرف اینکه صاحب حساب یا ذینفع ادعای مفقودی یا سرقت چک را بکند نمیتواند مانع از پاس شدن چک و یا حذف حقوق دارنده چک شوند. بر اساس قانون چک، دارنده چک میتواند علیه مسدودکننده چک شکایت کند و اگر مسدودکننده نتواند ادعای خود را ثابت کند دادگاه رای به پرداخت مبلغ چک به دارنده چک و جبران ضرر و زیان او خواهد داد. مطابق قانون چک اگر مسدودکننده چک نتواند شرایط را اثبات کند
بنابر قانون چک مشمول جریمه حبس تعزیری از شش ماه تا دوسال و حسب مورد پرداخت جزای نقدی معادل یک چهارم تمام وجه چک یا یک چهارم کسر موجودی هنگام ارائه چک به بانک خواهد شد.
مسدود کننده در چه صورتی میتواند مانع از پرداخت چک به دارنده چک (ارایه دهنده چک به بانک) شود:
- دارنده چک همان سارق چک باشد
- صادرکننده بتواند اثبات کند که چک بعد از مفقود شدن به صورت جعلی صادر شد
- صادرکننده بتواند اثبات کند که چک را تنظیم کرده ولی قصد صادرکردن آن در وجه حامل یا شخص خاص را نداشته است.
- صادرکننده بتواند سو نیت دارنده چک در وصول چک را (نظیر خیانت در امانت) اثبات کند.
.
.
.
.
Friday, 22 November , 2024