ندای گیلان-صابر گل عنبری:استعفای “بزرگی” در حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه اتفاق افتاد.

علی باباجان از بنیان گذاران آن رسما از آک پارتی جدا شد. پیامدهای این اقدام، فراتر از یک استعفای معمولی است و مهم‌ترین آن احتمالا حصول یک “انشقاق” در آینده نزدیک در این حزب باشد.

هر چند از ماه‌ها قبل زمزمه این استعفا وجود داشت، اما آن را در شرایط کنونی می‌توان پیامد نتایج انتخابات اخیر شهرداری‌ها دانست.

در این انتخابات هر چند آک پارتی اکثریت نسبی را در کل ترکیه به دست آورد، اما برای نخستین بار در طول 18 سال حکمرانی‌اش نتایج را در آنکارا و استانبول واگذار کرد.

در این میان، باخت در استانبول که برای دو بار و بار دوم سخت‌تر بود، معنا و مفهوم ویژه‌ای داشت؛ شهری که اردوغان از طریق پیروزی در انتخابات شهرداری‌ها در آن در سال 1994 پا به نردبان قدرت گذاشت و بالا رفت، باخت در آن هم ‌می‌تواند سرآغاز پایان آمدن از آن باشد.

این اتفاقات در حالی روی می‌دهد که عدالت و توسعه هنوز پرطرفدارترین حزب در ترکیه است؛ اما دیگر آن حزب بلامنازع نیست.

آک پارتی از انتخابات پارلمانی در ژانویه 2018 با از کف دادن اکثریت مطلق پارلمانی این بلامنازعی را از دست داد و این روند در انتخابات اخیر شهرداری‌ها هم تداوم یافت و با استعفای رسمی چهره‌هایی همچون علی باباجان نیز وارد پیچی سرنوشت‌ساز شده است.

در واقع یکی از دلایل افت انتخاباتی آک پارتی، همین فاصله گرفتن یا کنار گذاشتن چهره‌های شناخته شده و وزین از حوزه تصمیم‌گیری این حزب است؛ امثال عبدا… گل رئیس جمهور سابق، احمد داود اوغلو نخست وزیر و وزیر خارجه سابق، جمیل چیچک رئیس سابق پارلمان، سعد ا… ارگین و بشیر اتلای و غیره.

استعفای باباجان پس از آن روی داد که اردوغان در دیدار اخیرش با وی نتوانست او را به ادامه فعالیت در داخل حزب حاکم قانع کند. علی باباجان که در واقع معمار نهضت اقتصادی ترکیه در دوره حزب عدالت و توسعه است، نگاهی لیبرالی به اقتصاد دارد و معتقد است که ریشه مشکلات ترکیه اقتصادی است و برنامه اقتصادی مدونی هم دارد،  اما خطر استعفای معمار اقتصادی ترکیه برای حزب حاکم آن جاست که وی با حمایت جدی عبدا… گل می‌خواهد یک حزب جدید با رویکردی اقتصادی تاسیس کند.

در صورت تاسیس چنین حزبی که احتمالا ظرف سه ماه آینده انجام شود، بخش قابل توجهی از هواداران عدالت و توسعه به آن جذب خواهند شد و همین می‌تواند به انشقاقی بزرگ منجر شود؛ به ویژه اگر احمد داود اوغلو معمار سیاست خارجی ترکیه قبل از حوادث بهار عربی هم بخواهد به آن بپیوندد یا حزب دیگری تشکیل دهد.

باباجان و اوغلو دو جریان ناراضی را در آک پارتی رهبری می‌کنند و هر کدام افکار و برنامه‌های خاص خود را برای اصلاح وضع موجود دارند؛ اما اوغلو با وجود انتقادهای فزاینده‌اش به عملکرد حزب حاکم، هنوز خود را عضو آن می‌داند و مشخص نیست در آن خواهد ماند یا او نیز جدا می‌شود و اگر استعفا کند حزبی جدید تاسیس می‌کند یا به جریان گل – باباجان می‌پیوندد.

البته فعلا خود را مستقل از آن تعریف می‌کند. باید دید اوغلو چه تصمیمی خواهد گرفت. اگر به جمع عبدا… گل و علی باباجان بپیوندد که می‌توانند رقیب و چالشی جدی در مسیر تداوم حکمرانی حزب حاکم باشند.واقعیت این است که عدالت و توسعه با از دست دادن باباجان و اوغلو دو تئوریسین برجسته خود را از دست می‌دهد و این خسارتی جبران ناپذیر برای آن است.

حال باید منتظر ماند و دید اردوغان تا انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری در سال 2023  چه طرح و برنامه‌ای برای مقابله با پیامدهای انشقاقات احتمالی در آک پارتی و اصلاح اوضاع آن پی می‌ریزد. فعلا مشخص نیست، اما آن چه روشن است این که بعید است در سایه  کنار رفتن شخصیت‌های برجسته و بنیان گذار، بتواند عدالت و توسعه را به دوران اوج خود بازگرداند.