پرونده ویژه ندای گیلان/مرجان اسلامی فر:عقربه‌های ساعت نزدیک به 3 بعد از ظهر بود که در آسمان دودآلود پایتخت هواپیمایی نو رسیده با پرچم جمهوری اسلامی ایران رخ نشان داد. خیل عظیم جمعیت از ساعت‌ها پیش با حضور در فرودگاه مهرآباد، منتظر ثبت این لحظه بودند. نه تنها به خاطر ورود یک فروند هواپیمای نو بلکه برای پایان سال‌ها تحریم و دیدن نتایج برجام.این هواپیما که ساعت 5 صبح فرودگاه تولوز فرانسه را به سمت ایران ترک کرده بود با سفر طولانی به آسمان ایران رسید.عکاسان داخلی و خارجی ثانیه‌ای را از دست نمی‌دادند و برای آنکه بهترین عکس را از آن خود کنند هیجان زده بودند. مدیران مدعو هم از اینکه چنین خوشحالی را باعث شدند در پوست خود نمی‌گنجیدند. هواپیمایی که حدود سه ماه زودتر از آن چیزی که پیش‌بینی می‌شد توانست 23 دیماه وارد خاک کشورمان شود.این هواپیما که سندش به نام ایران زد، شده پس از وقفه‌ای کوتاه از باند فرودگاه به سمت آشیانه‌اش یعنی هما هدایت شد تا آنجا این روز تاریخی ثبت شود. مدیرعامل ایرباس که میهمان وی‍ژه این هواپیما بود گفت : فکر نمی‌کردم استقبال اینچنینی از هواپیمای فروخته شده به ایران بشود.هر چند فکر می‌کردم مردم ایران از نوسازی ناوگان هوایی‌شان خوشحال شوند اما این همه شادی برای ما هم بسیار خوشحال‌کننده است و به همین دلیل می‌گویم قرارداد ما با ایران تاریخی خواهد شد. برخی منابع می‌گویند بیش از 4 دهه ایران به صورت مستقیم از شرکت ایرباس هواپیما نخریده بود و 23 سال پیش هم که دو فروند ایرباس نو وارد ناوگان هوایی کشور شد توسط واسطه‌ها بوده است.وقتی ایرباس 321 به خانه‌اش رسید وزیر راه و ترابری به استقبال این هواپیما رفت. سرنشینان هواپیمای جدید که حدود 16 نفر بودند یک به یک با گل رز قرمز از آن پیاده و وارد مراسمی شدند که از مدت‌ها پیش برای آن برنامه‌ریزی شده بود.
حاشیه هایی که با ورود هواپیما شروع شد
اما حاشیه‌ها دست بردار نخستین هواپیمای وارد شده به کشور نبود. برخی از نو نبودن و مرجوعی بودن این هواپیما صحبت می‌کردند و برخی دیگر ادامه ورود هواپیماهای جدید را به خاطر حضور ترامپ در کاخ سفید محال می‌دانستند.کیلومتر شمار و فضای داخلی هواپیمای 195 نفره ایرباس 321 نشان می‌داد که پیچ و مهره‌های آن به تازگی وصل شده است و بعد از تست صورت گرفته نخستین سفر آن به ایران بوده است. حتی این هواپیما به سفارش هیچ کشوری هم نبوده است.در مورد دومین حاشیه‌ای که مدت طولانی است در محافل مختلف زده می‌شود تیم ایرانی و تیم فرانسوی یک پاسخ داشتند. «ما به تعهدات خود پایبند هستیم.»چند ماه پیش بود که با وجود همه موانع ، شرکت ایرباس به خزانه‌داری امریکا برای فروش 100 فروند هواپیما به ایران نامه نوشت و مجوزهای لازم را گرفت.به همین دلیل فرانسوی‌ها از اینکه این قرارداد تحث تأثیر مسائل سیاسی قرار گیرد نظر مثبتی ندارند و می‌گویند وقتی مجوز گرفته‌ایم جای نگرانی وجود ندارد. لذا خرید این هواپیما‌ها به صورت اجاره به شرط تملیک است و ایران ایر می‌تواند 85 درصد آن را از منابع مالی خارجی چون لیزینگ‌های بین‌المللی و 15 درصد هم بانک‌های داخلی تأمین کند.

برش

هواپیما نو است و قبلاً به کشور دیگر فروخته نشده
مدیر عامل ایران ایر در واکنش به برخی حاشیه های ایجاد شده توسط منتقدان دولت به خرید هواپیمای ایرباس گفت: هواپیمایی 321 متعلق به هیچ کشوری نبوده و فرانسه آن را قبلاً نفروخته است . این هواپیما از 10 ماه پیش توسط ایران ایر انتخاب شده است و پس از انجام تست‌های پروازی، ایرباس آن را به ایران ایر تحویل داده است. هم‌اکنون چندین فروند ایرباس در تولوز فرانسه وجود دارد تا ایرباس آن را به مشتریان خود تحویل دهد.تأکید می‌کنم این هواپیما متعلق به هیچ ایرلاین یا کشور دیگری نبوده‌ است. همچنین مدیرعامل ایرباس در این خصوص گفت:هواپیمایی 321 سفارش ایران بوده و کاملاً نو است.این هواپیما قبلاً به هیچ کشوری فروخته نشده بود. براساس قراردادی که با ایران ایر امضا شده است، هواپیماهای بعدی نیز بتدریج به شرکت هواپیمایی ایران ایر تحویل می‌شود.از یکصد فروند هواپیمای خریداری شده ایران، ٩٨ فروند سفارش جدید و ٢ فروند بازخرید از یک سفارش لغو شده یک شرکت هواپیمایی دیگر است.

مخالفان در چه وادی سیر می‌کنند؟
روز پنجشنبه وقتی نخستین فروند هواپیمای سفارش داده شده به ایرباس وارد خاک ایران شد برخی‌ها مجدداً ندای مخالفت سر دادند و گفتند چرا باید این همه هزینه شود تا هواپیما وارد کشور شود.این صحبت، ما را یاد سخنرانی رئیس جمهوری در روز ملی صادرات انداخت.وی گفته بود:باید حمل و نقل درست باشد. خرید هواپیما برای تقویت صنعت توریسم، عظمت ایران و تلف نشدن وقت مردم و اینکه محصولات داخلی به دنیا صادر شود، لازم است. اگر هواپیما نخریم، می‌گویند، نتایج برجام چه شد و اگر بخریم، می‌گویند که لوکس و ساخت جدید است. مشخص نیست برخی‌ها در چه وادی سیر می‌کنند یا اینکه عمرشان خیلی طولانی است وما خبر نداریم.منتقدان بدانند که اگر رویه گذشته ادامه پیدا می‌کرد تا 10 سال آینده هواپیماهای موجود که عمر متوسط آنها 23 سال است زمین گیر می‌شدند.
ورود 2 ایرباس تا پایان سال
در این مراسم عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی گفت: امسال دو فروند ایرباس ۳۳۰ و در سال ۹۶ تعداد ۹ فروند ایرباس ۳۲۱ و ۳۳۰ دیگر به ناوگان هوایی کشور افزوده می‌شود. در مورد هواپیماهای ای تی آر هم به محض امضای قرارداد چندین فروند آن وارد ناوگان می‌شود.بدین جهت می‌توانیم بخشی از سهم هوایی خود در منطقه را پس بگیریم. باید کل صنعت هواپیمایی ایران شامل کل فرودگاه‌ها و هوانوردی به موازات نوسازی ناوگان نوسازی شود.وی افزود:همه مراحل اخذ مجوزهای قانونی در مذاکرات خرید هواپیماها لحاظ شده است و برای دو طرف رعایت آن الزامی است.آخوندی خاطرنشان کرد: متوسط سن فعلی ناوگان هوایی 23 سال است و تا 10 سال آینده همه به سن بازنشستگی می‌رسند. وی افزود: پذیرش تأمین مالی مستقیم بخشی هواپیماها توسط ایرباس و بقیه منابع مالی از بازارهای بین‌المللی بدون اتکا به تضامین دولتی افتخاری برای کشور است.  آخوندی ابراز امیدواری کرد:‌ فعالان اقتصادی بویژه اروپایی و امریکایی تعهد خویش را به قراردادها به اثبات برسانند. تمام مراحل اخذ مجوزهای قانونی در مذاکرات کسب شده و در هر دو قرارداد با ایرباس و بوئینگ تعهد به مفاد ضروری است.
صفحه جدید در دیباچه خاطرات هما
فرهاد پرورش مدیرعامل ایران ایر نیز در این مراسم گفت: امروز صفحه‌ای نوین در دیباچه خاطرات هما ایجاد شده است. ما 23 سال پیش در سال 1994 میلادی توانستیم 2 فروند هواپیمای نو از کمپانی ایرباس بگیریم و پس از سال‌ها رنج، امروز روز تولد دوباره ایران ایر است. وی اظهار داشت: آنچه برای هما انجام شده است، امروز یک خرید ساده نبود، بلکه مسیری کاملاً دشوار بود که باید به دقت پیموده می‌شد.فصل جدیدی در مقوله حقوقی هوایی کشور گشوده شد، شرایط این قرارداد مستوجب تحول جدی نظام بهره‌وری صنعت است. وی با اشاره به ورود نخستین هواپیمای ایرباس به ناوگان هوایی ایران ایر گفت: ورود این هواپیما به انتخابات ریاست جمهوری بهار سال آینده هیچ ارتباطی ندارد زیرا پس از اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) قرارداد ایران ایر و ایرباس به امضا رسیده است. ما برای تحویل هواپیماهای بعدی نیز هیچ نگرانی نداریم زیرا تمام قراردادهای ما در چارچوب مقررات بین‌المللی به امضا رسیده است.
قرارداد عطف به ماسبق نمی‌شود
همچنین اصغر فخریه کاشان قائم مقام وزیر راه در امور بین‌الملل در حاشیه ورود نخستین هواپیمایی 321 به کشورمان گفت: تأمین مالی توسط شرکت‌های بین‌المللی لیزینگ انجام می‌شود که برای قرارداد ایرباس‌ها شرایط اینگونه است. در صورت تأمین مالی توسط ایرباس برای این قراردادها بازپرداخت 10 ساله و در صورت تأمین مالی توسط مؤسسات مالی دیگر بازپرداخت 18 ساله خواهد بود. اگر شیوه تأمین مالی ایرباس را تغییر دهیم می‌توانیم به‌عنوان مثال از لیزینگ بین‌المللی به جای تأمین مالی از سوی خود ایرباس استفاده کنیم.
وی با بیان اینکه قیمت‌های قرارداد ایران‌ایر با ایرباس نصف قیمت‌های کاتالوگ آن برای ما تمام شده است، گفت: تأمین مالی ایرباس‌ها به ترتیب طبق قرارداد اجرا می‌شود.قائم مقام وزیر راه در امور بین‌الملل افزود: وزارت خزانه‌داری امریکا حدود چند هفته پیش راهنمای جدیدی در خصوص سؤالات پرسیده شده درباره قراردادها با ایران منتشر کرد.طبق این توضیحات وزارت خزانه‌داری امریکا، قراردادهای مالی که از دوران برجام تا تاریخ احتمالی برگشت تحریم‌ها، منعقد شود معتبر است و عطف به ماسبق نمی‌شود.فخریه کاشان گفت: پول‌هایی که بابت این قراردادها تسهیلات گرفته شده است طبق برنامه قبلی بازپرداخت می‌شود. ما باید کار خود را به دقت انجام دهیم و بدانید که احتمال بازگشت تحریم‌ها بسیار ضعیف است.وی گفت: ما به تعهدات خود پایبند هستیم و در این حوزه نباید طرف مقابل بدعهدی کند.
احیای رابطه با ایران پس از 40 سال
همچنین فابریس برژیر مدیرعامل ایرباس در این مراسم گفت: ‌از دی‌ماه سال گذشته ما ضمن درخواست و دریافت مجوزهای لازم از اداره کنترل دارایی‌های خارجی در چارچوب برجام توافق اولیه خود را نیز به قراردادی نهایی تبدیل کردیم و این هواپیما را جهت تحویل آماده کردیم.
مدیرعامل ایرباس گفت: تحویل این ایرباس 321 به آرزوی دیرینه من و همکارانم در شرکت ایرباس برای دیدن پرواز دوباره یک ایرباس نو در رنگ‌آمیزی ایران‌ایر  جامه عمل پوشاند.به‌عنوان یکی از باسابقه‌ترین شرکت‌های هواپیمایی این منطقه، ایران‌ایر تاریخچه‌ای غرور‌آفرین دارد که به بیش از نیم‌قرن گذشته برمی‌گردد.فابریس برژیر ادامه داد: به همراه سازمان هواپیمایی ایران، ایران‌ایر با وجود شرایط چالش عدیده در طول دو دهه گذشته کارنامه درخشان ایمنی و عملیاتی از خود برجای گذاشت اما از این‌ پس ایران‌ایر می‌تواند با اعتمادبه‌نفس کامل شاهد عصری جدید در رشد و توسعه باشد.مدیرعامل ایرباس افزود: در دی‌ماه توافقی جهت تحویل 100 فروند ایرباس نو به ایران‌ایر نهایی شد، ضمن اینکه این قرارداد یکی از مهم‌ترین قراردادهای تاریخ هواپیمایی تجاری محسوب می‌شود.
ترامپ تأثیری در روابط ما با ایران ندارد
وی خطاب به مدیرعامل ایران‌ایر گفت:‌ما در کمپانی ایرباس به رابطه مستحکم خود با ایران‌ایر مفتخریم و حال نزدیک به 40 سال بعد ما رابطه خود را تجدید و مستحکم‌تر می‌سازیم ضمن اینکه شراکت ما به زمینه‌های هیجان‌انگیز بیشتری نظیر آموزش خلبانان، عملیات فرودگاهی و مدیریت ترافیک هوایی گسترش می‌یابد.وی در جمع خبرنگاران هم گفت: ترامپ تأثیری در روابط ما با ایران ندارد.
پاسخ مشاور رئیس جمهوری به منتقدین
مشاورفرهنگی رئیس جمهوری در پیامی توئیتری به منتقدین خرید ایرباس پاسخ داد. به گزارش یسنا، حسام‌الدین آشنا در حساب توئیتری خود نوشت: خریدار حرفه‌ای بودن یعنی اینکه وقتی پول دکل را دو برابر می‌دهید مراقب باشید آن را هم تحویل بگیرید. نکته مهم این تخفیف تبدیل شدن ایران به یک خریدار حرفه‌ای و شکستن فضای امنیتی حول ایران است.