سوسن نوری
آیا می‏دانستید افزایش قندخون، چربی خون، فشارخون و خرابی دندان‏ها تنها تعدادی از بیماری‏هایی است که اگر تغذیه خود را در ایام نوروز جدی نگیرید ممکن است به سراغ شما بیایند؟ بماند که دیابت، سرطان، چاقی و اضافه وزن هم از دیگر بیماری‏هایی است که به دنبال عارضه‏های کم اهمیت‏تر خود را در طولانی مدت نشان می‏دهند. حالا با این توضیح، آیا شما رژیم غذایی یا باید و نبایدی برای کنترل خوردن خود در روزهای تعطیلی سال نو دارید؟
در این روزهای مانده به عید، ویترین مغازه‌ها پر است از انواع و اقسام شیرینی‌ها و شکلات‌ها، در انواع سنتی و مدرن، با طعم‌ها و رنگ‏های مختلف و مارک‌های متنوع. کمتر کسی می‏تواند در برابر این همه تنوع مقاومت کند در نتیجه گنجه‌های ما به انباری از تنقلات تبدیل می‌شود که مصرف آنها از چند روز مانده به تعطیلات تا پایان 13به‌در و معمولا حتی تا یکی دو هفته بعد از آن ادامه می‌یابد. اما در این متن قرار است ما کمی جلوی شما را بگیریم تا به دردسرهای ناشی از پرخوری در عید نوروز دچار نشوید. با این توضیح که در این ایام به دلیل مهمانی‌ها و دوره‌های فامیلی و استقبال بیشتر مردم از رستوران‌ها و فست‌فودها متاسفانه مصرف وعده‌های اصلی نیز افزایش می‌یابد که به اضافه وزنمان دامن می‌زند. آیا شما هم چنین مشکلاتی داشته‏اید؟ چه فکری برای جلوگیری از روند آن انجام داده‏اید؟
«هنگامه» شهروندی است که در اینباره به «ابتکار» می‏گوید: «اگر خودم هم بخواهم به خوردنم توجه داشته باشم و رژیم بگیرم، اطرافیانم نمی‏گذارند. در فرهنگ ما نخوردن به منزله بی‏احترامی است، چه میزبان باشی و چه میهمان. «تو عید که کسی رژیم نمی‏گیره!» یا «حالا خونه ما بخور جای دیگه نخور!» از جملات معروفی است که به عنوان مهمان آنها را میشنوی. اگر میزبان هم چیزی نخورد مهمان‏ها می‏گویند: «نخورد که ما هم نخوریم» در گذشته هر روز پلو و خورش، آجیل، میوه و شیرینی صرف نمیشد. در عید که همه با هم این خوراک‏یها را صرف می‏کردند، لذتی مضاعف داشت».
خورد و خوراک‏ها کم شده است
مریم دیگر شهروندی است که به «ابتکار» توضیح می‏دهد: «به تغذیه‏ام در ایام نوروز توجه می‏کنم اما خیلی وقتها مادرم دوست دارد با هر مهمانی که در خانه‏مان در نوروز برگزار می‏شود همگی از تنقلات بخوریم و حتی گاهی برای این کار زورمان می‏کند. اما در دیگر مهمانی‏ها که زیاد هم می‏روم سعی می‏کنم فقط میوه بخورم اما آجیل نه تا بعد از عید دچار مشکلات اضافه وزن نشوم».
اما «امید» پاسخی متفاوت به «ابتکار» می‏دهد و می‏گوید: «روزگاری ایام عید پررنگتر و دوستداشتنی تر بود، همه شاد بودند و در جنب وجوش زندگی بسیار سبز در حرکت بود اما در سال‏های اخیر رنگ و روی عید پریده و پریده‏تر شده و بر همین منوال دید و بازدیدها، شبنشینی‏ها و شادمانی‏ها کاسته شده و خورد و خوراک هم که مربوط به همین شبنشینی‏ها و مراودات هست، کم شده البته این درباره شرایط عموم جامعه و قشر متوسط بیشتر صادق است».
در آخر تعطیلات اضافه وزن پیدا می‏کنم
سجاد از شهروندانی است که به گفته خودش کنترل تغذیه در روزهای عید نوروز، به دلیل دید و بازدیدها و وجود انواع خوراکی‏های پر کالری، برایش سخت است. او به «ابتکار» می‏گوید: «معمولا در آخر تعطیلات اضافه وزن پیدا می‏کنم. اگرچه سعی کردم بیشتر حواسم به خورد و خوراکم باشد اما همیشه این کار برایم خیلی سخت بوده است. رژیم غذایی خاصی را دنبال نمی‏کنم اما معمولا بعد از تعطیلات کمتر می‏خورم تا به وزن قبلی برگرد».
آذین در این زمینه به «ابتکار» توضیح می‏دهد: «به مشکلات پرخوری در ایام نوروز آگاه هستم برای همین سعی می‏کنم تا مصرف قند و چربی را در نوروز کمتر کنم برای رسیدن به نتیجه هم کمتر می‏خورم».
اظهارات شهروندان درحالی است که کارشناسان تغذیه تاکید می‏کنند در ایام نوروز بهتر است برنامه غذایی مانند سایر مواقع به طور متناسب، متعادل و متنوع از تمام گروه‏های غذایی داشته باشید. مصرف آجیل و مغزها باید به عنوان میان وعده و در مقدار متعادل باشد اما می‏توان حجم مواد غذایی را در هر وعده های اصلی کاهش داد. به ویژه شام را بسیار مختصر میل کرد.
آنها توصیه می‏کنند حتما در ایام نوروز به دریافت مقادیر مناسب لبنیات دقت کرده و روزانه متناسب با نیاز بدنتان حدود دو تا سه لیوان شیر یا ماست استفاده کنید. از سوی دیگر، سعی کنید روزانه حداقل 8لیوان آب بنوشید تا هم دستگاه گوارشی شما به درستی کار کند و هم سلامتی پوستتان تامین
شود.
همچنین فراموش نکنید که باید غذای کودک را سر ساعات معین به او بدهید تا به علت گرسنگی مجبور به مصرف شیرینی و شکلات نشود.
پیش از جشن و مهمانی چیزی بخورید
در این میان، توجه داشته باشید صبحانه یا ناهار نخوردن صرفا به دلیل اشتها داشتن برای خوردن غذاهایی که در مهمانی یا جشن سرو می‌شود، تاکتیک خوبی برای حفظ وزن نیست. جدای از اهمیتی که خوردن صبحانه‌ کامل دارد، تا ظهر یا بعدازظهر چیزی نخوردن باعث می‌شود بعدا پُرخوری کنید. پس بهتر است صبحانه‌ سالم و کاملی که شامل پروتئین زیاد باشد میل کنید تا به مدت طولانی‌تری سیر بمانید و وسوسه‌ پُرخوری سراغ‌تان نیاید.
همچنین از مصرف نوشابه‌های گازدار که جزو لاینفک سفره‌های مهمانی ما شده است جدا خودداری کرده و دوغ کم چرب یا ماست را جایگزین آن کنید. از طرف دیگر، چون دریافت مواد قندی در ایام عید بالاست مصرف قند به همراه چای را تا آنجا که می‌توانید محدود کنید.
پروتئین را انتخاب کنید
نکته دیگری که باید بدانید این است که پروتئین به حفظ وزن کمک می‌کند زیرا رژیم‌های غذایی سرشار از پروتئین، سیری بیشتری به دنبال دارند (برای رشد عضلات نیز لازمند). در مهمانی‌ها غذاهایی را انتخاب کنید که پروتئین زیادی دارند.
اگر می‌دانید قرار است جایی بروید که ممکن است برگشتن‌تان طولانی شده و گرسنه بشوید، حتما اسنک‌های سالم خانگی خودتان را همراه داشته باشید تا گرسنگی وادارتان نکند غذای بیرون را انتخاب کنید.
این توصیه‏ها درحالی است که تغذیه صحیح و اصولی همواره یکی از بحث‏های اساسی و مهم در ایام نوروز و تعطیلات به‏شمار می‏آید. افراد معمولاً دراین ایام به دلیل رفت وآمد زیاد یا رفتن به مسافرت، اهمیت زیادی به غذای مصرفی خود نمی‏دهند و با تغذیه نادرست و غیرمتعادل و عدم انجام فعالیت‏های بدنی بعد از اتمام تعطیلات ممکن است با عوارض ناشی از تغذیه غلط روبرو شوند که امید است با نکات ذکر شده نوروزی به یادماندنی را پشت سر بگذارید و با سلامتی جسم و روان سال خوبی را در پیش داشته باشید.