مراجعه به متن مذاكرات مجلس خبرگان قانون اساسي و استناد به گفتههاي برخي از اعضای آن مجلس، نشان ميدهد اين واژه با معناي دوپهلو، با تلاش شهيد بهشتي و به عمد، بهجاي واژه «مرد» در متن قانون اساسي گنجانده شد
موضوع «رجل سياسي» امروز در شوراي نگهبان بررسي ميشود؛ ٩ ماه بعد از اينكه اعلام شد شوراي نگهبان در دعوتي از همه استادان دانشگاه، حوزههاي علميه، حقوقدانان، صاحبنظران و انديشمندان علوم سياسي، خواهش كرده است نظرات خود را درباره مفهوم «رجل سياسي ـ مذهبي و مدير و مدبربودن» به صورت کار علمي و پژوهشي براي شوراي نگهبان ارسال کنند. همان زمان، روابطعمومي شورا اطلاعيهای رسمي همراه با ايميل و تلفن صادر كرد تا امکان دريافت نظرات صاحبنظران فراهم شود. دستور كار امروز شوراي نگهبان گويا به بررسي همين دادههاي ارسالي اختصاص يافته است؛ دادههايي كه گويا از سوي پژوهشكده شوراي نگهبان بررسي و جمعبندي شدهاند. آبان سال گذشته، عباسعلي كدخدايي اعلام كرد در راستاي جزء ٥ بند ١٠ سياستهاي كلي انتخابات ابلاغي از سوي رهبري، تعريف «رجل سياسي- مذهبي و مدير و مدبر» در دستور كار اين شورا قرار گرفته است؛ اما نوبت بررسي به تعويق افتاد تا امروز. بسياري منتظر بودند تا تكليف اين عبارت پيش از انتخابات رياستجمهوري مشخص شود، شايد زنان هم مشمول تعريف رجل سياسي شوند و از امكان انتخابشدن بهرهمند؛ اما هر بار عباسعلي کدخدايي پاسخ ميداد شوراي نگهبان هنوز ورودي به بررسي تعريف رجل سياسي نداشته است. او بالاخره روز گذشته در کانال تلگرامي خود نوشت دستور جلسه امروز شوراي نگهبان، به بررسي جزء ۵ بند ۱۰ سياستهاي کلي انتخابات درباره رجل مذهبي – سياسي و مدير و مدبربودن اختصاص دارد.
٤ دهه مناقشه
مهمترين موضوع مناقشهبرانگيز در تعريف واژه رجل سياسي، به زنان بازميگردد. تفسير فعلي شوراي نگهبان اين است كه زنان مشمول عنوان رجل سياسي نيستند. اين در حالي است كه در مقابل، بسياري هم مخالف اين نظر شوراي نگهباناند و معتقدند استفاده از كلمه رجل در قانون، به معناي مرد نيست؛ بلكه عنواني خاص در توصيف واجدان سياسي است. مراجعه به متن مذاكرات مجلس خبرگان قانون اساسي و استناد به گفتههاي برخي از اعضای آن مجلس، نشان ميدهد اين واژه با معناي دوپهلو، با تلاش شهيد بهشتي و به عمد، بهجاي واژه «مرد» در متن قانون اساسي گنجانده شد. در همان زمان هم بسياري مخالف رئيسجمهورشدن زنان بودند؛ چراكه به نظر ميرسيد زنان واجد يا حائز شرايط رياستجمهوري وجود ندارند؛ اما شهيد بهشتي با تصور اينكه بالاخره روزي در كشور زناني حائز اين شرايط خواهند شد، پيشنهاد كرد واژه «رجل» جايگزين واژه «مرد» شود تا جلوی مخالفتهاي احتمالي در آن روزگار گرفته شود. ماجراي ديگر در تعريف بخش دوم عبارت رجل سياسي، به مدير و مدبربودن بازميگردد. به عنوان نمونه، بعد از ماجراهايي كه بر دولت نهم و دهم رفت، بسياري سخن از اين راندند كه محمود احمدينژاد به هيچ عنوان رجل سياسي نبوده است. در اصل ١١٥ قانون اساسي آمده است: رئيسجمهوري بايد مدير و مدبر باشد. در شرايط فعلي، تشخيص مصداق «رجل سياسي» و «مدير و مدبر»بودن بر عهده ١٢ عضو شوراي نگهبان است و ضوابط و شاخصهاي مدوني براي شناسايي مدير و مدبربودن افراد وجود ندارد.
آبان ٩٥، كدخدايي گفته بود شوراي نگهبان براي تعريف واژه «رجل سياسي- مذهبي» براي انتخابات رياستجمهوري و جلوگيري از مناقشه، بحثهايي مقدماتي در دو، سه نوبت در شورا داشته است.کدخدايي گفته بود: « اين مسئله با درنظرگرفتن نظرات همه کارشناسان، بررسي خواهد شد. هماکنون نيز در مرکز تحقيقات شوراي نگهبان، اين کار شروع شده؛ اما منتظريم نظرات کارشناسان و مردم عزيزمان را زودتر دريافت کنيم». او همان زمان در پاسخ به سؤالي مبني بر اينکه آيا تعريف و جمعبندي اين واژه به انتخابات رياستجمهوري ٩٦ ميرسد يا خير، گفته بود: «فعلا نميتوانيم در اين رابطه پيشبيني کنيم و بايد صبر کنيم تا نظرات دريافت شود». درحاليكه ٢٣ بهمن ٩٥، سخنگوي شوراي نگهبان گفته بود نتيجه پژوهشهاي صورتگرفته در پژوهشکده شوراي نگهبان درباره مفهوم «رجل سياسي و مدير و مدبر»، اين هفته در صحن شوراي نگهبان بررسي ميشود؛ اما همچنان تا انتخابات رياستجمهوري سال ٩٦، خبري از نتايج اين بررسي نشد. انتخابات رياستجمهوري ٩٦ هم برگزار شد و شوراي نگهبان همچنان اظهارنظر جديدي درباره «رجل سياسي» و «مدير و مدبر»بودن ارائه نكرد. بااينحال، تا انتخابات رياستجمهوري ١٤٠٠ قطعا مشخص شده است كه زنان رجل سياسي هستند يا نه و مدير و مدبر كيست.
Saturday, 30 November , 2024