ندای گیلان – آمریکا

نشریه آتلانتیک با تاکید بر این‌که «ترامپ تاکنون نیز توافق هسته‌ای با ایران را نقض کرده است»، نوشت: مخالفان توافق هسته‌ای همواره اعلام می‌کنند که تهران به تعهدات خود در برجام پایبند نبوده است اما به نظر می‌رسد این واشنگتن است این تعهدات را عملی نکرده است. با همه حواشی که در مورد تصمیم ترامپ در ۱۲ می برای خروج از برجام یا ماندن در آن وجود دارد، یک موضوع کاملا مشخص است و آن این‌که ایران به تعهدات خود در برجام پایبند بوده است.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ۹ بار در گزارش‌های خود این موضوع را مورد تایید قرار داده است. همچنین متحدان اروپایی آمریکا و حتی جیمز متیس وزیر دفاع ترامپ نیز بر این موضوع مهر تایید گذاشتند. در همین ماه جاری وزارت خارجه آمریکا گزارشی را منتشر کرد که در آن بر اجرای تعهدات برجامی از سوی ایران تاکید شده بود.

سوال جالب‌تر این‌که آیا ایران به برجام متعهد بوده است، آن است که آیا واشنگتن توافق هسته‌ای با ایران را نقض کرده است؟ روزنامه‌نگاران آمریکایی معمولا این توافق را به عنوان یک تجارت تفسیر می‌کنند.

به گفته شبکه سی‌ان‌ان، این توافق ایران را ملزم به محدود کردن برنامه هسته‌ای خود در ازای کاهش تحریم‌های اقتصادی کرده است اما نکات بیشتری در این باره باید مدنظر قرار گیرد. این توافق تنها آمریکا را به رفع تحریم‌های اقتصادی علیه ایران ملزم نکرده است بلکه از واشنگتن خواسته است تا از مانع‌تراشی در مسیر بازگشت ایران به اقتصاد جهانی خودداری کند. پاراگراف ۲۶ برجام، آمریکا و متحدانش را ملزم می‌کند تا از دخالت‌ها برای جلوگیری از سوددهی توافق هسته‌ای در نتیجه رفع تحریم‌های هسته‌ای خودداری کنند. پاراگراف ۲۹، آمریکا و اروپا را از انجام هرگونه اقدام و سیاست خاص با هدف تاثیر مستقیم بر عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران منع می‌کند.

همچنین پاراگراف ۳۳ در برجام، بر این موضوع تاکید می‌کند که این کشورها باید گام‌هایی را جهت دسترسی ایران به حوزه‌های تجارت، فناوری، انرژی و بخش‌های مالی اجرایی کند. با توجه به این مفاد می‌توان گفت که دولت ترامپ احتمالا توافق هسته‌ای را نقض کرده است.

روزنامه واشنگتن پست گزارش داد که در نشست ناتو که در اواخر ماه مه گذشته برگزار شد ترامپ تلاش کرد تا شرکای اروپایی خود را به جلوگیری از تجارت با ایران تشویق کند. همچنین در ماه جولای مدیر امور قانونگذاری کاخ سفید در نشست گروه ۲۰ در آلمان اعلام کرد که دونالد ترامپ از کشورها می‌خواهد که با دولت‌های حامی تروریسم بخصوص ایران مبادله تجاری نداشته باشند. این لابی‌ها نشان می‌دهد که آمریکا در واقع در حال نقض پاراگراف ۲۹ برجام مبنی بر جلوگیری از اتخاذ هرگونه سیاست برای تاثیر منفی بر عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران بوده است.

دولت ترامپ همچنین ممکن است نقض‌های دیگری را در رابطه با توافق هسته‌ای ایران انجام داده باشد. پاراگراف ۲ توافق به طور خاص آمریکا را ملزم می‌کند تا مجوز فروش هواپیماهای مسافربری و خدمات مربوطه به ایران را صادر کند.

بر اساس قانون آمریکا، هر شرکت آمریکایی یا حتی شرکت خارجی که بیش از ۱۰ درصد اجزای سازنده محصولات خود را از آمریکا دریافت می‌کند باید مجوز دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (OFAC) را دریافت کند.

بر اساس گزارش المانیتور، از زمان ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید درخواست‌ها برای دریافت مجوز صادرات هواپیما به ایران در وزارت خزانه‌داری این کشور انباشته شده است و OFAC پس از صدور نخستین مجوز فروش این هواپیماها در دولت اوباما، مجوز دیگری را صادر نکرده است.

اریک فراری یک وکیل فعال در حوزه تحریم‌ها در واشنگتن در این باره می‌گوید که از زمان روی کار آمدن ترامپ قطعا شاهد یک تغییر سیاست اساسی در رابطه با صدور مجوز فروش هواپیما به ایران بودیم. تراکنش‌های مالی که مجوز آن در دولت اوباما صادر می‌شد دیگر مورد موافقت قرار نمی‌گیرد.

ما پیشتر نیز چنین رویه‌ای را از سوی واشنگتن دیده‌ایم در سال ۱۹۹۴ دولت کلینتون توافق هسته‌ای را با کره شمالی به امضا رساند و پیونگ یانگ نیز متعهد شد تا برنامه هسته‌ای خود را متوقف کند، در پاسخ نیز آمریکا وعده داد تا تامین برقی که کره شمالی به دلیل توقف راکتور خود از دست می‌دهد را فراهم کند و به این کشور برای ساخت یک راکتور آب سبک جدید نیز کمک کند تا روابط در راستای عادی‌سازی حرکت کند اما در نوامبر همان سال جمهوریخواهان که بسیاری از آن‌ها نسبت به توافق بدبین بودند کنترل مجلس نمایندگان و سنا در کنگره را به دست آوردند و در طی سال‌های پس از آن کنگره وعده سوخت‌رسانی و ساخت راکتور جدید در کره شمالی را لغو کرد. کره‌ای‌ها هشدار داده بودند اگر آمریکا به توافق متعهد نماند آنها نیز از آن خارج می‌شوند. پیونگ یانگ به تعهدات خود در این توافق برای عدم ساخت بمب هسته‌ای متعهد ماند و به طور مخفیانه یک برنامه را بر اساس غنی‌سازی اورانیوم آغاز کرد. به هر حال دولت بوش در سال ۲۰۰۲ از این توافق خارج شد. اکنون بولتون از راست‌گرایان افراطی آمریکا به صحنه بازگشته است و به دنبال یک ضربه دیگر بر ساختار دیپلماسی است.

دولت ترامپ تاکنون هرگز به توافق هسته‌ای پایبند نبوده و نخواهد بود. سوال اصلی این نیست که آیا ترامپ توافق را لغو می‌کند بلکه موضوع مهم آن است که چگونه این کار را انجام می‌دهد.

ایسنا